مانیتور رویداد قلبی
یک مانیتور قلبی میتواند درست مثل الکتروکاردیوگرام، اطلاعات ارزشمندی فراهم کند تا به ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما در تشخیص مشکل قلبی کمک کند. پوشیدن یک مانیتور برای چند هفته کمک میکند علائمی را که هر روز اتفاق نمیافتند ثبت کنید. انواع مختلفی از مانیتورهای قلبی میتوانند ریتم (فعالیت الکتریکی) قلب شما را پایش کنند. هر نوعی که استفاده کنید باید همیشه همراهتان باشد.
مانیتور قلبی چیست؟
مانیتور قلبی یک دستگاه کوچک است که آن را میپوشید یا همراه خود حمل میکنید و ضربان و ریتم قلبتان را برای بررسیِ بعدیِ ارائهدهندهٔ خدمات سلامتتان ثبت میکند. دستگاههای مانیتور قلب میتوانند همان اطلاعاتی را جمعآوری کنند که الکتروکاردیوگرام (Electrocardiogram؛ EKG) به دست میدهد، اما از یک دسته ورق بازی هم کوچکترند. از آنجا که میتوانید این دستگاه باتریخور را تا یک ماه همراه خود داشته باشید، برای ثبت ریتمهای غیرطبیعی قلب (آریتمیها) که هر روز اتفاق نمیافتند بسیار مناسب است.
انواع مانیتورهای قلبی
- ثبتکنندهٔ چسبی (Patch recorder): برای دو هفته پایشِ بدونوقفه مناسب است. همهچیز در یک واحد (پچ) قرار دارد که به سینهٔ شما میچسبد.
- مانیتور رویدادیِ علامتدار (Symptom event monitor): سنسورها را روی پوست میچسبانید و وقتی علائم دارید دستگاه را روشن میکنید.
- مانیتور حافظهایِ حلقهای (Loop memory monitor): سنسورها را روی پوست نگه میدارید و هنگام بروز علائم، دستگاه را روشن میکنید. این دستگاه میتواند نوار قلب (فعالیت الکتریکی قلب) شما را هنگام بروز علائم ثبت کند و حتی یک تا دو دقیقه قبل و بعد از شروع علائم را هم ضبط کند.
- ثبتکنندههای حلقهایِ کاشتنی (Implanted loop recorders): این گزینهٔ چندساله تنها نوعی است که زیر پوست قرار میگیرد.
مانیتور قلبی چه زمانی استفاده میشود؟
اگر علائمی دارید که خیلی وقتبهوقت اتفاق میافتد، مثلاً هفتهای یکبار یا ماهی یکبار، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت از شما میخواهد از مانیتور رویداد قلبی استفاده کنید. این را مثل زمانی در نظر بگیرید که خودروی شما صدایی نگرانکننده میدهد، اما وقتی آن را پیش تعمیرکار میبرید دیگر آن صدا را نمیدهد. به همین شکل، ممکن است قلب شما هنگام ویزیت و در مطبِ ارائهدهندهتان ریتم غیرطبیعی نداشته باشد.
دستگاهی که ریتم قلب شما را درست وقتی علائم دارید ثبت کند، بسیار ارزشمند است. این کار به ارائهدهندهٔ شما اجازه میدهد ضبط را مرور کند و تشخیص بدهد.
ارائهدهندهٔ شما میتواند از اطلاعاتِ بهدستآمده از مانیتور قلبی در این موارد استفاده کند:
- غش کردهاید، درد قفسهٔ سینه داشتهاید یا دچار سرگیجه شدهاید.
- تپش قلب (ضربان تند یا کوبنده) داشتهاید.
- دچار سکتهٔ قلبی یا سکتهٔ مغزی شدهاید.
- میخواهد بداند آیا اکسیژن کافی به قلب شما میرسد یا نه.
- میخواهد ببیند دارویی که مصرف میکنید اثر میکند یا نه.
- میخواهد بسنجد قلب شما هر چند وقتیکبار در ریتم غیرطبیعی میماند.
- میخواهد بداند ضربانساز یا دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (Implantable cardioverter defibrillator؛ ICD) شما درست کار میکند یا نه.
- در معرض خطرِ آریتمی هستید.
یک مانیتور قلبی چه چیزی را آشکار میکند؟
مانیتور رویداد قلبی میتواند اطلاعاتی در اختیار ارائهدهندهٔ شما بگذارد که به پرسشهای زیر پاسخ میدهند:
- آیا قلب شما ریتم یکنواخت دارد یا نامنظم است؟
- سیگنالهای الکتریکی قلب شما چقدر قویاند؟
- آیا سیگنالهای الکتریکی قلب شما زمانبندیِ طبیعی دارند؟
- قلب شما با چه سرعتی میتپد؟
جزئیات آزمون
مانیتور قلبی چگونه کار میکند؟
مانیتور قلبی اینگونه کار میکند:
- سنسورهایی که روی قفسهٔ سینهٔ شما قرار میگیرند ریتمهای قلبی شما را دریافت میکنند.
- این سنسورها ریتمهای قلبی شما را از طریق سیم (یا بیسیم) به دستگاهِ مانیتور قلبی میفرستند.
- مانیتور قلبی، ریتمهای قلب شما را ضبط میکند.
- شما این اطلاعات را با تلفن یا رایانه برای ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود میفرستید (ارسال/Transmit میکنید).
- ارائهدهندهٔ شما دادهها را مرور میکند و بهدنبال هرگونه ریتم غیرطبیعی قلب میگردد.
- اگر ارائهدهندهتان آریتمیِ نگرانکنندهای ببیند، ممکن است با شما تماس بگیرد و بپرسد چه علائمی دارید. همچنین ممکن است از شما بخواهد برای معاینهٔ حضوری مراجعه کنید تا شما را ارزیابی کند.
پیش از استفاده از مانیتور قلبی چه انتظاری داشته باشم؟
اگر قرار است از مانیتوری استفاده کنید که به پوست میچسبد، ارائهدهندهٔ شما:
- موهای قفسهٔ سینهای را که جلوی چسبیدنِ سنسور را میگیرد میتراشد.
- پوست شما را برای قراردادن سنسورها تمیز و آماده میکند. اگر پوست شما چرب یا عرقکرده باشد، نوارهای پلاستیکی نمیچسبند.
- چند سنسور را با نوارهای پلاستیکی چسبان روی پوست قفسهٔ سینهٔ شما نصب میکند. (حتماً اگر به چسبِ بهکاررفته حساسیت دارید به ارائهدهندهٔ خود اطلاع دهید.)
- مقداری سنسورِ اضافی به شما میدهد تا بتوانید آنها را با سنسورهای نو عوض کنید. ارائهدهندهٔ شما به شما خواهد گفت هر چند وقتیکبار آنها را عوض کنید و دقیقاً کجا قرارشان دهید. همچنین به شما دستورالعملهایی برای استحمام با دستگاه خواهد داد.
برای بعضی مانیتورهای قلبی، نیازی نیست سنسور را روی قفسهٔ سینه بچسبانید. کافی است مانیتور را روی یکی از مچها بپوشید یا آن را روی قفسهٔ سینه نگه دارید.
در طول آزمونِ مانیتور قلبی چه انتظاری داشته باشم؟
باید دستگاهی را بپوشید یا همراه خود حمل کنید که اطلاعات را از سنسورهای متصل به بدنتان دریافت میکند. بسته به نوعِ ثبتکنندهٔ رویداد قلبی، ممکن است آن را در دست یا جیب خود حمل کنید یا روی یکی از مچهایتان ببندید.
در بعضی از مانیتورهای قلبی باید وقتی علائم دارید دکمهای را فشار دهید تا ریتم قلبتان ثبت شود. بعضی دیگر وقتی ریتم غیرطبیعی رخ میدهد بهطور خودکار شروع به ضبط میکنند. مهم است بدانید که مانیتور بهطور معمول «ایمنی یا حفاظت فوری» ایجاد نمیکند، زیرا معمولاً پایش همزمان (Real-time) ندارد. (نتایج را چند هفته بعد دریافت میکنید.) اگر دربارهٔ علائم خود نگران هستید، به اورژانس مراجعه کنید.
دستورالعملهای ارائهدهندهٔ خود را دنبال کنید. ممکن است از شما بخواهد ورزش کنید تا ببیند مانیتور قلبی در آن بازه چه چیزی ثبت میکند. در غیر اینصورت، کارهای معمول خود را انجام دهید. مفید است یادداشت کنید هنگام فعالیت چه میکنید و چه علائمی دارید. همچنین باید زمان مصرف داروهای قلبی را هم یادداشت کنید.
مواردی که ممکن است مانع ارتباط سنسورها با مانیتور قلبی شوند
ممکن است لازم باشد از این وسایل دوری کنید یا آنها را در فاصلهٔ ایمن از مانیتور نگه دارید:
- پتوهای برقی، مسواکهای برقی و ریشتراشهای برقی
- آهنرباها
- تلفنهای همراه
- پخشکنندههای موسیقی قابلحمل (MP3)
- مایکروویو
- تبلتهای رایانهای
- گیتهای فلزیاب
- مکانهایی با ولتاژ بالا
پس از آزمونِ مانیتور قلبی چه انتظاری داشته باشم؟
پس از آنکه ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما اطلاعاتِ موردنیاز را از مانیتور قلبی دریافت کرد، دستگاه را به او برمیگردانید. اگر از نوعِ کاشتنیِ ثبتکنندهٔ رویداد قلبی استفاده کرده باشید، ارائهدهنده آن را خارج خواهد کرد. اگر از نوع چسبی استفاده کرده باشید، ممکن است لازم باشد پس از پایان کار آن را پست کنید.
خطرهای استفاده از مانیتور قلبی چیست؟
چسب روی پچهای سنسور ممکن است پوست شما را تحریک کند، اما این تحریک معمولاً پس از برداشتن پچها از بین میرود. در مورد نوعِ کاشتنیِ ثبتکنندهٔ رویداد قلبی، ممکن است یک خطرِ اندکِ درد یا عفونت مربوط به عملِ قرار دادنِ دستگاه زیر پوست وجود داشته باشد.
استفاده از مانیتور قلبی بدوندرد است. فقط از وجود سنسورهایی که به پوستتان چسبیدهاند آگاه خواهید بود.
نتایج و پیگیری
چه نوع نتایجی میگیرید و این نتایج چه معنایی دارند؟
اگر ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما هیچ تغییر عمدهای در ریتمهای قلبتان نبیند، نتایجِ شما طبیعی است. اگر نتایجِ مانیتور رویداد قلبی ریتمهای غیرطبیعی قلب را نشان دهد، ممکن است آریتمیهایی مانند موارد زیر داشته باشید:
- بلوک قلبی
- یکی از انواع گوناگون تاکیکاردی (ضربان تند قلب)، فوقبطنی یا بطنی
- برادیکاردی (ضربان کند قلب)
- فیبریلاسیون دهلیزی
- فلاتر دهلیزی
چه زمانی باید از نتایجِ آزمونِ مانیتور قلبی باخبر شوم؟
بسته به نوعِ ثبتکنندهٔ رویداد قلبی که دارید، دریافت نتایج ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد. از ارائهدهندهٔ خود بپرسید چه زمانی میتوانید انتظار داشته باشید نتایج را دریافت کنید.
اگر نتایج غیرطبیعی بود، گام بعدی چیست؟
اگر نتایج مانیتور قلبی شما غیرطبیعی باشد، ارائهدهندهٔ شما ممکن است بخواهد آزمایشهای بیشتری انجام دهد یا به سراغ درمان برود.
چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرم؟
اگر دربارهٔ نحوهٔ استفاده از مانیتور قلبی سؤالی دارید یا هر بخشی از دستورالعملهایی که به شما دادهاند برایتان روشن نیست، با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرید.
اگر فکر میکنید دچار سکتهٔ قلبی شدهاید، با شمارهٔ ۱۱۵ تماس بگیرید.
پرسشهای رایجِ دیگر
مانیتور رویداد قلبی در برابر مانیتور هولتر
اگر علائم شما مکرر باشد، ارائهدهندهٔ شما از شما میخواهد از مانیتور هولتر (Holter monitor) استفاده کنید؛ یعنی دستگاهی برای پایش قلب که بهمدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت ریتم قلب شما را بهطور پیوسته ثبت میکند. اگر ارائهدهندهٔ شما با اطلاعاتِ بهدستآمده از مانیتور هولتر بتواند تشخیص بدهد، دیگر لازم نیست از مانیتور رویداد قلبی استفاده کنید.
اگر مانیتور هولتر را امتحان کردهاید اما اطلاعات بهدستآمده برای تشخیص کافی نبوده است، ممکن است لازم باشد از مانیتور رویداد قلبی استفاده کنید.
چه کسی مانیتور قلبی تجویز میکند؟
کاردیولوژیست شما، یعنی ارائهدهندهٔ خدمات سلامت که در بیماریهای قلب تخصص دارد، از شما میخواهد از مانیتور رویداد قلبی استفاده کنید. او اطلاعاتی را که این دستگاه جمعآوری میکند مرور میکند و بر پایهٔ آن تشخیص میدهد.
اگر مجبور باشید مانیتور قلبی بپوشید، آیا موضوع جدی است؟
بله، میتواند جدی باشد. اگر ارائهدهنده از شما میخواهد مانیتور قلبی بپوشید، معمولاً دارد تلاش میکند بفهمد چه چیزی باعث غشکردنهای شما یا سایر علائم شما میشود. بعضی از ریتمهای غیرطبیعی قلب خطرناکتر از بقیهاند. اما کاردیولوژیست (متخصص قلب) تا زمانی که نتایج مانیتور قلبی شما را نبیند نمیتواند مشخص کند شما کدام نوع را دارید.
References/منابع
- American Heart Association. Cardiac Event Recorder. Last reviewed 11/28/2022. Accessed 05/08/2024.
- National Heart, Lung, and Blood Institute (U.S.). Heart Tests. Last updated 03/24/2022. Accessed 05/08/2024.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژهٔ خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
