آزمایشهای خون قلبی
آزمایشهای خون قلبی (Cardiac blood tests) میتوانند به ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما بینشی بدهند از اینکه قلبتان چقدر خوب کار میکند. ترکیب این اطلاعات با سابقهٔ پزشکی خودتان و سابقهٔ خانوادگیتان میتواند به ارائهدهندهٔ شما کمک کند خطر شما را برای ابتلا به بیماری قلب و عروق (Cardiovascular disease) تعیین کند. بعضی از این آزمایشها، مثل آزمایشهایی که کلسترول را میسنجند، شایعاند. بعضی دیگر به این اندازه شناختهشده نیستند.
مرور کلی
آزمایشهای خون قلبی چیست؟
آزمایشهای خون قلبی به ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما کمک میکنند خطر ابتلای شما به بیماریهای قلب و رگهای خونی را مشخص کند. ارائهدهندهٔ شما نتایج آزمایشهایتان را در نظر میگیرد و آنها را در کنار سابقهٔ خانوادگی و سابقهٔ سلامت خودتان میگذارد تا خطر شما را محاسبه کند.
آزمایشهای خون گوناگونی برای کارکرد قلب وجود دارد. این آزمایشها شامل موارد زیر میشوند:
آزمونهای مربوط به کلسترول
- کلسترول تام (Total cholesterol).
- تریگلیسرید (Triglycerides).
- لیپوپروتئین با چگالی بالا (High-density lipoprotein؛ HDL؛ کلسترول «خوب») که کلسترول بد را حذف میکند.
- لیپوپروتئین با چگالی کم (Low-density lipoprotein؛ LDL؛ کلسترول «بد») که میتواند در سرخرگها تجمع پیدا کند.
آزمونهای مربوط به پروتئینها
- لیپوپروتئین(a) (Lipoprotein (a))، یک لیپوپروتئین اضافی که در برخی افراد وجود دارد و خطر قلبی را افزایش میدهد.
- آپولیپوپروتئین ب (Apolipoprotein B؛ ApoB)، پروتئینی که در کلسترول بد وجود دارد.
- فیبرینوژن (Fibrinogen)، پروتئینی در خون شما که به لختهشدن آن کمک میکند.
- پپتید ناتریورتیک مغزیِ پیشسازِ آمینوترمینال (Aminoterminal pro–brain natriuretic peptide؛ NT-proBNP)، پروتئینی که قلب شما میسازد و در نارسایی قلبی افزایش مییابد.
نشانگرهای التهاب که ممکن است در تشکیل پلاک نقش داشته باشند
- پروتئین واکنشیِ سی فوقحساس (Ultra-sensitive C-reactive protein؛ us-CRP).
- MPO (مایلوپراوکسیداز؛ Myeloperoxidase).
آزمونها برای دیابت، که بیماریای است که میتواند به رگهای خونی آسیب بزند
- هموگلوبین A1c (Hemoglobin A1c؛ HgA1c).
- قند خون ناشتا (Fasting glucose).
- انسولین (Insulin).
آزمونها برای موادی که خطر قلبیعروقی شما را افزایش میدهند
- هوموسیستئین (Homocysteine؛ یک اسید آمینه).
- تریمتیلآمین اِن-اکسید (Trimethylamine N-oxide؛ TMAO). رودهٔ شما هنگام تجزیهٔ غذا آن را تولید میکند.
چه زمانی آزمایش خون برای کارکرد قلب انجام میشود؟
اگر دچار بیماری قلبی، کلسترول بالا و/یا تریگلیسرید بالا باشید یا سابقهٔ خانوادگیِ بیماری قلبی داشته باشید، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما آزمایشهای خون قلبی را درخواست میکند. آنها از این اطلاعات استفاده میکنند تا مشخص کنند خطر شما برای سکتهٔ قلبی، سکتهٔ مغزی یا سایر مشکلات قلبیعروقی چقدر بالاست.
آزمایشهای کلسترول برای همه شایعاند، اما اگر چندین عامل خطر برای بیماری قلب و عروق داشته باشید، ارائهدهندهٔ شما ممکن است فقط آزمایشهای کمترشایع را هم درخواست کند. داشتن اطلاعات بیشتر به ارائهدهندهٔ شما درک بهتری از خطر قلبیعروقیتان میدهد.
چه کسی آزمایشهای خون قلبی را انجام میدهد؟
پزشک مراقبت اولیهٔ شما ممکن است برای بررسی کلسترول، آزمایش خون درخواست کند. با این حال، متخصص قلب شما ــ یعنی ارائهدهندهای که در مراقبت از قلب تخصص دارد ــ بیشتر از همه احتمال دارد آزمایشهای خون برای کارکرد قلب را درخواست کند. شما باید به ارائهدهندهٔ دیگری مراجعه کنید که بتواند نمونهٔ خون شما را بگیرد تا در آزمایشگاه تحلیل شود.
جزئیات آزمون
چگونه برای آزمایش خونِ کارکرد قلب آماده شوم؟
اگر ارائهدهندهٔ خدمات سلامت از شما خواست ناشتا باشید، ۹ تا ۱۲ ساعت پیش از نوبت خونگیری هیچچیز جز آب نخورید و ننوشید. بااینحال، مهم است که بهاندازهٔ کافی آب بنوشید تا بدنتان هیدراته بماند. این کار میتواند پیدا کردنِ سیاهرگ و گرفتنِ نمونهٔ خون را برای ارائهدهندهٔ شما آسانتر کند و در نتیجه برای شما هم راحتتر خواهد بود. بسیاری از افراد دوست دارند نوبت آزمایشگاه را برای اولِ صبح بگیرند، چون ناشتا ماندن در زمان خواب آسانتر است.
در روز انجامِ آزمایشهای خون قلبی چه انتظاری داشته باشم؟
در مطب یا آزمایشگاهی که خون را برای آزمایش میگیرند، پذیرش میشوید. بعضی جاها نوبت میدهند، درحالیکه بعضی دیگر بر اساس ترتیب ورود کار میکنند. فردی که نمونهٔ خون شما را میگیرد ممکن است از شما بپرسد آیا ۹ تا ۱۲ ساعت ناشتا بودهاید یا نه؛ یعنی در این مدت فقط آب نوشیدهاید و چیز دیگری نخوردهاید.
پیش از گرفتنِ نمونهٔ خون
- روی صندلیای مینشینید که جای تکیهگاه دست دارد و میتوانید دستتان را روبهرو دراز کنید.
- اگر پیراهن آستینبلند پوشیدهاید، آستینتان را از آرنج بالاتر بزنید.
- ارائهدهندهٔ شما مایع ضدعفونیکنندهای را روی چینِ بازویتان (سمت دیگر آرنج) میمالد و یک نوار کشی بالاتر از آرنجتان دور دستتان میبندد.
در حین انجامِ آزمایشهای خون قلبی چه انتظاری داشته باشم؟
حالا که پوستتان تمیز و آماده است، ارائهدهندهٔ شما یک سوزن را در سیاهرگِ دستتان وارد میکند. این کار معمولاً خیلی سریع است. شما فرو رفتن سوزن را در پوست حس میکنید، مثل اینکه کسی سوزنی به شما زده باشد. بعضی افراد دوست دارند در این بخش نگاهشان را برگردانند.
خون وارد لولهای میشود که آزمایشگاه آن را دریافت خواهد کرد. ارائهدهندهٔ شما نوار کشی را باز میکند و سوزن را از دستتان بیرون میآورد. بعد روی محلی که سوزن وارد پوست شده بود چسب میزند. ممکن است این ناحیه کمی درد بگیرد.
بعد از آزمایش خونِ کارکرد قلب چه انتظاری داشته باشم؟
بهمحض اینکه ارائهدهندهٔ شما روی دستتان چسب زد، میتوانید به خانه بروید. میتوانید دوباره مثل معمول غذا بخورید و مایعات بنوشید.
نتایج و پیگیری
چه نوع نتایجی دریافت میکنم و این نتایج چه معنایی دارند؟
نتایج خود را با این اعدادِ طبیعی مقایسه کنید:
محدودههای مطلوب برای آزمونهای مربوط به کلسترول
- کلسترول تام: ۱۲۵ تا ۲۰۰ mg/dL.
- LDL یا کلسترول بد: کمتر از ۱۰۰ mg/dL (کمتر از ۷۰ mg/dL اگر دیابت دارید یا در معرض خطر بالای بیماری قلبی هستید).
- HDL یا کلسترول خوب: بیش از ۴۰ تا ۶۰ mg/dL.
- تریگلیسرید: کمتر از ۱۵۰ mg/dL.
سطوح مطلوب برای آزمونهای مربوط به پروتئینها
- لیپوپروتئین(a): کمتر از ۳۰ mg/dL.
- آپولیپوپروتئین ب (ApoB)، که در کلسترول وجود دارد: کمتر از ۱۰۰ mg/dL.
- فیبرینوژن: کمتر از ۳۰۰ mg/dL.
- پپتید ناتریورتیک مغزی پیشساز آمینوترمینال (NT-proBNP): کمتر از ۱۲۵ pg/mL.
سطوح مطلوب برای نشانگرهای التهاب
- پروتئین واکنشیِ سیِ فوقحساس (us-CRP): کمتر از ۲٫۰ mg/L.
- MPO: کمتر از ۳۵۰ mg/g.
سطوح مطلوب برای آزمونهای دیابت
- هموگلوبین A1c (HgA1c): ۵٫۶ یا کمتر.
- قند خون ناشتا: کمتر از ۱۰۰ mg/dL.
- انسولین: ۱ تا ۲۴ U/ml.
محدودههای مطلوب برای سایر آزمونها
- هوموسیستئین (Homocysteine؛ Hcy): کمتر از ۱۰ umol/L.
- تریمتیلآمین اِن-اکسید (TMAO): کمتر از ۶٫۲ uM.
اگر نتایج آزمایشهای خون قلبی شما در محدودههای مطلوب نباشد، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ممکن است بخواهد چند تغییر در سبک زندگی خود ایجاد کنید، مثل:
- خوردنِ غذاهایی با چربی کمتر و پرهیز از فستفود و گوشت قرمز.
- ورزشکردنِ بیشتر.
- از فراوردههای دخانی استفاده نکنید.
- کاهش وزن.
همچنین ممکن است لازم باشد داروهایی (مثلاً داروهای پایینآورندهٔ چربیخون) را شروع کنید، اگر ارائهدهندهٔ شما تشخیص دهد برای پیشگیری از بیماری قلبی به آنها نیاز دارید.
چه زمانی باید از نتایج آزمایش باخبر شوم؟
گرچه زمان انجام کار در آزمایشگاهها برحسب محل متفاوت است، اما بهاحتمال زیاد ظرف چند روز نتایجتان را دریافت خواهید کرد.
چه زمانی باید با پزشکم تماس بگیرم؟
اگر ظرف یک هفته نتایج را نگرفتید یا اگر نمیفهمید نتایجتان چه معنایی دارد، با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرید.
References/منابع
- MedlinePlus. Multiple pages. Accessed 11/26/2021.
- National Heart, Lung, and Blood Institute. Heart Inflammation. Accessed 11/26/2021.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
