پوستر آموزشی اسکریپت مکالمه استاندارد و چک لیست برای بیمار مبتلا به سرطان
پادکست آموزش همگانی اسکریپت مکالمه استاندارد و چک لیست برای بیمار مبتلا به سرطان
فیلم آموزش همگانی اسکریپت مکالمه استاندارد و چک لیست برای بیمار مبتلا به سرطان
کتابچه دیجیتال اسکریپت مکالمه استاندارد و چک لیست برای بیمار مبتلا به سرطان
خلاصه
راهنمای پیگیری تلفنی بیماران سرطان پس از ترخیص
این سند آموزشی جامع، راهنمای استاندارد تماس تلفنی پس از ترخیص را برای بیماران مبتلا به سرطان ارائه میدهد که توسط «واحد آموزش و پیگیری بیمار» در ایران تهیه شده است. هدف اصلی این تماسها اطمینان از پایداری وضعیت بیمار، بررسی مصرف صحیح داروها، و شناسایی بهموقع علائم خطر (مانند تب شدید، خونریزی کنترلنشده، یا تنگی نفس) است. متن شامل اسکریپت مکالمه استاندارد برای کارشناس و نیز چکلیست دقیق برای ارزیابی علائم، از وضعیت عمومی گرفته تا بررسی داروهای مصرفی و آموزشهای خود مراقبتی در منزل است. همچنین، سیستم دستهبندی خطر (سبز، زرد، قرمز) برای تعیین لزوم پیگیری معمولی، تماس طی ۲۴–۴۸ ساعت، یا ارجاع فوری/اورژانسی معرفی شده تا اقدامات لازم بهسرعت انجام گیرد.
پس از ترخیص، ممکن است از «واحد آموزش و پیگیری بیمار» با شما تماس تلفنی گرفته شود تا مطمئن شویم وضعیت شما پایدار است و درمان درست ادامه پیدا میکند.
در این تماس معمولاً درباره حال عمومی، علائم فعلی، مصرف درست داروها، تغذیه و فعالیت، و پیگیریهای بعدی سؤال میشود.
همچنین علائم خطر بررسی میشود تا اگر نیاز باشد، سریعتر اقدام شود.
اگر تب بالا یا تب مداوم (بهویژه هنگام شیمیدرمانی)، خونریزی، تنگی نفس شدید، درد شدید، یا بیحالی شدید داشته باشید، ممکن است ارجاع فوری لازم باشد.
اگر تهوع/استفراغ مداوم، اسهال یا یبوست شدید، زخم دهان شدید، یا تورم جدید در دست یا پا داشته باشید، معمولاً نیاز به تماس سریع طی ۲۴–۴۸ ساعت وجود دارد.
در صورت علائم خفیفتر (مثل خستگی خفیف یا درد خفیف قابلکنترل)، پیگیری معمولی طبق برنامه انجام میشود.
هدف این تماسها کمک به شماست تا درمان ایمنتر ادامه پیدا کند و علائم مهم، زودتر شناسایی شوند.
این متن آموزشی بر اساس دستورالعمل واحد آموزش و پیگیری بیمار – نسخه سوم وزارت بهداشت ایران و همسو با منابع معتبر جهانی تهیه شده است.
اسکریپت مکالمه استاندارد برای پرستار/کارشناس واحد آموزش و پیگیری بیمار (پس از ترخیص)
بیمار گرامی ممکن است پس از ترخیص از بیمارستان با شما تماس تلفنی گرفته شود و گفتگویی مثل گفتگوی زیر با شما انجام دهند:
0) شروع تماس و احراز هویت
کارشناس: سلام وقتتون بخیر. من ………… هستم از واحد آموزش و پیگیری بیمارِ بیمارستان ………… تماس میگیرم.
کارشناس: برای اطمینان از اینکه با خودِ بیمار صحبت میکنم، لطفاً نام و نام خانوادگی و تاریخ تولدتون رو میفرمایید؟
اگر همراه پاسخ میدهد: آیا شما همراهِ بیمار هستید؟ آیا بیمار حضور دارد و میتواند صحبت کند؟ (اگر امکان صحبت نیست، پاسخها با اطلاع بیمار ثبت شود.)
1) هدف تماس و زمان
کارشناس: این تماس چند دقیقه زمان میبره. هدفش اینه که حال عمومی شما، مصرف داروها، علائم مهم و برنامهٔ پیگیری بررسی بشه تا اگر نیاز به اقدام فوری بود، سریع انجام بدیم.
2) سؤال باز وضعیت عمومی
کارشناس: از زمان ترخیص تا الان حال عمومیتون چطوره؟ بهتر شدین یا تغییری داشتین؟
یادداشت: …………………………………………………………………
3) مرور کوتاه تشخیص و هدف درمان (خیلی ساده)
کارشناس: طبق پرونده، شما با تشخیص «سرطان» تحت درمان هستید. هدف درمان اینه که بیماری کنترل بشه، علائم کمتر بشه و عوارض درمان هم بهموقع مدیریت بشه.
4) بررسی علائم فعلی (اختصاصی همان بیماری)
کارشناس: لطفاً بفرمایید در این چند روز اخیر کدام علائم را داشتید یا دارید؟
- تب یا لرز؟
- خونریزی (مثل خون دماغ، خونریزی لثه، خون در ادرار/مدفوع)؟
- تنگی نفس یا سرفهٔ بدترشونده؟
- درد جدید یا دردِ در حال افزایش؟ شدت درد از ۰ تا ۱۰ چند است؟
- تهوع/استفراغ؟ (چند بار در روز؟)
- اسهال یا یبوست؟
- زخم دهان یا درد هنگام بلع؟
- کاهش اشتها یا کاهش وزن ناخواسته؟
- تورم جدید در دست یا پا؟
- کاهش ادرار یا تیرگی غیرعادی ادرار؟
یادداشت: …………………………………………………………………
5) مرور داروها (نقش/نحوه مصرف/هشدار/فراموشی)
کارشناس: داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده را مرور میکنیم تا مطمئن شویم درست مصرف میشوند.
- داروهای اصلی درمان: طبق نسخه و زمانبندی مشخص.
- داروهای حمایتی: مثل دارو برای تهوع، درد، یا پیشگیری/درمان عفونت (طبق نسخه).
- هشدار: بدون هماهنگی پزشک، دارویی را قطع/اضافه نکنید و از مصرف خودسرانهٔ داروهای گیاهی یا مکمل خودداری کنید.
- فراموشی دارو: اگر یک نوبت را فراموش کردید، دوز بعدی را دو برابر نکنید؛ طبق دستور تیم درمانی عمل کنید یا تماس بگیرید.
6) آموزش علائم خطر (Red Flags) + اقدام
کارشناس: چند علامت هست که اگر رخ بده، نیاز به اقدام سریع دارد:
- تب بالا یا تب مداوم، بهویژه هنگام شیمیدرمانی
- خونریزی شدید یا کنترلنشده
- تنگی نفس شدید یا بدترشونده
- درد شدید یا ناگهانی (VAS بالاتر از ۷)
- بیحالی شدید، گیجی، یا علائم عفونت شدید (مثل لرز)
- کاهش شدید حجم ادرار (کمتر از حدود ۳۰ سیسی در ساعت)
کارشناس: اگر هرکدام از این موارد وجود داشته باشد، معمولاً مراجعه فوری/اورژانسی لازم است.
7) خودمراقبتی در منزل
- استراحت کافی و خواب منظم
- شستن مرتب دستها و پرهیز از تماس با افراد مبتلا به عفونت
- ثبت روزانهٔ علائم مهم (تب، درد، اشتها، تهوع/استفراغ، دفع، ادرار)
- پیگیری دقیق نوبتها و آزمایشهای درخواستشده
8) تغذیه و سبک زندگی (اگر مرتبط)
- وعدههای کوچک و متعدد
- مصرف پروتئین کافی (گوشت، تخممرغ، حبوبات)
- نوشیدن مایعات کافی
- فعالیت بدنی سبک و منظم طبق توان
- ترک کامل دخانیات
9) اطمینان از یادگیری (Teach-back: ۳ سؤال)
کارشناس: برای اینکه مطمئن شویم مطالب روشن است، لطفاً به این سه سؤال کوتاه جواب بدهید:
- اگر تب یا لرز داشتید، چه کاری انجام میدهید؟
- اگر یک نوبت دارو را فراموش کردید، چه میکنید؟
- سه علامت خطر که گفتیم را نام میبرید؟
10) برنامه پیگیری
کارشناس: طبق برنامهٔ درمان، پیگیریهای شما شامل ویزیتها/نوبتها و در صورت نیاز تماسهای تلفنی دورهای است. اگر علائم جدیدی رخ داد، قبل از نوبت بعدی هم میتوانید تماس بگیرید.
11) پایان تماس
کارشناس: ممنون از وقتی که گذاشتید. اگر سوالی دارید بفرمایید. در صورت بروز علائم خطر، معطل نکنید و طبق راهنما اقدام کنید. روز خوبی داشته باشید.
اگر الان این علائم را دارید چه کنید؟
1) اگر تب بالا/تب مداوم دارید، معطل نکنید و سریع اقدام کنید.
2) اگر خونریزی دارید (شدید یا ادامهدار)، فوراً مراجعه کنید.
3) اگر تنگی نفس شدید یا بدترشونده دارید، به اورژانس مراجعه کنید.
4) اگر درد شدید (VAS بالاتر از ۷) دارید، سریع ارزیابی لازم است.
5) اگر بیحالی شدید/گیجی یا علائم عفونت شدید دارید، مراجعه فوری لازم است.
6) اگر ادرار خیلی کم شده (کمتر از حدود ۳۰ سیسی در ساعت)، سریع مراجعه کنید.
نسخهٔ خیلی کوتاه برای آموزش کنار تخت (۱ دقیقهای)
کارشناس: بعد از ترخیص، ممکن است با شما تماس بگیریم تا حال عمومی، داروها و علائم مهم را بررسی کنیم. اگر تب، خونریزی، تنگی نفس شدید، درد شدید، بیحالی شدید یا کاهش ادرار داشتید، سریع به اورژانس مراجعه کنید. داروها را دقیق طبق نسخه مصرف کنید و اگر علائم جدید داشتید، زودتر اطلاع دهید.
چکلیست دقیق پیگیری تلفنی پس از ترخیص بیمار مبتلا به سرطان
بیمار گرامی ممکن است پس از ترخیص از بیمارستان با شما تماس تلفنی گرفته شود تا بر اساس چک لیست زیر شما را برررسی کنند:
مشخصات تماس
- ☐ تاریخ تماس: …… / …… / ……
- ☐ ساعت تماس: …………
- ☐ نام پرستار/کارشناس: …………
- ☐ نام بیمار: …………
- ☐ تاریخ ترخیص/شروع درمان: …………
- ☐ شماره تماس بیمار/همراه: …………
- ☐ نسبت همراه (در صورت پاسخگویی): …………
- ☐ بیمار تحت پیگیری کدام پزشک/کلینیک است؟ …………
شروع تماس و احراز هویت
- ☐ معرفی واحد آموزش و پیگیری بیمار
- ☐ توضیح هدف تماس و کوتاه بودن زمان
- ☐ احراز هویت بیمار (نام/تاریخ تولد)
- ☐ اگر همراه پاسخ میدهد: ☐ بیمار حضور دارد ☐ پاسخها با اطلاع بیمار داده میشود
سؤال باز وضعیت عمومی
- ☐ «حال عمومیتون چطوره؟ از زمان ترخیص بهتر شدین یا تغییری داشتین؟»
- یادداشت: …………………………………………………………………
علائم اختصاصی بیماری
- ☐ تب/لرز: ☐ ندارد ☐ دارد (از چه زمانی؟ …………)
- ☐ خونریزی (خون دماغ/لثه/ادرار/مدفوع): ☐ ندارد ☐ دارد (توضیح: …………)
- ☐ تنگی نفس/سرفه بدترشونده: ☐ ندارد ☐ دارد
- ☐ درد: ☐ ندارد ☐ دارد شدت درد (۰ تا ۱۰): ………… محل: …………
- ☐ تهوع/استفراغ: ☐ ندارد ☐ دارد (تعداد در روز: …………)
- ☐ اسهال: ☐ ندارد ☐ دارد (تعداد در روز: …………)
- ☐ یبوست: ☐ ندارد ☐ دارد
- ☐ زخم دهان/درد دهان یا بلع: ☐ ندارد ☐ دارد
- ☐ کاهش اشتها/کاهش وزن ناخواسته: ☐ ندارد ☐ دارد
- ☐ تورم جدید دست/پا: ☐ ندارد ☐ دارد
- ☐ ادرار کم یا غیرعادی: ☐ ندارد ☐ دارد (توضیح: …………)
علائم هشدار و تصمیم اقدام (سبز/زرد/قرمز)
ناحیه سبز
- ☐ عدم وجود علائم هشداردهنده (مثل عفونت، تب بالا، موکوزیت درجهٔ بالا)
- ☐ پایبندی به برنامه درمانی و مراقبتی طراحیشده (تغذیه صحیح، تحرک کافی، مصرف منظم داروها)
- ☐ طبیعی بودن آزمایشهای پاراکلینیکی (طبق نظر پزشک)
- ☐ عدم وجود علائم اورژانسی
- ☐ درد خفیف و قابلکنترل
- ☐ عدم وجود علائم گوارشی شدید (تهوع/استفراغ/یبوست/اسهال شدید)
- ☐ فعالیت فیزیکی طبیعی و عدم تنگی نفس در فعالیت متوسط
اقدام پیشنهادی: پیگیری معمولی طبق برنامهٔ درمان و تماس در صورت بروز علائم جدید.
ناحیه زرد
- ☐ وجود یک مورد از علائم عفونت که به داروی خوراکی پاسخ دهد
- ☐ موکوزیت درجه ۲
- ☐ وجود علائم گوارشی (تهوع و استفراغ حداکثر ۲ بار در روز و اسهال حداکثر یک بار در روز)
- ☐ وجود درد و یک مورد از علائم عفونت
- ☐ ناپایداری خفیف یا مشکل خفیف در راه رفتن
- ☐ هموگلوبین مساوی یا بیشتر از ۷
- ☐ پلاکت بالاتر یا مساوی ۲۰ هزار بدون علامت و خونریزی
- ☐ عدم تبعیت از درمان در طی یک هفته گذشته
- ☐ وجود تب بالاتر از ۳۷/۷ حداقل یک نوبت (طبق ارزیابی تیم درمان)
اقدام پیشنهادی: تماس/مراجعه طی ۲۴–۴۸ ساعت برای ارزیابی و تنظیم مراقبت/داروها طبق نظر پزشک.
ناحیه قرمز
- ☐ وجود علائم عفونت دو مورد یا بیشتر
- ☐ وجود خونریزی از لثه و در زمان زدودن و کبودی در بدن
- ☐ آزمایشهای کلینیکی غیرطبیعی (طبق ارزیابی تیم درمان)
- ☐ موکوزیت درجه ۳ و ۴
- ☐ وجود علائم نوتروپنی شدید/کاهش شدید نوتروفیل (طبق نظر پزشک)
- ☐ وجود علائم تنفسی شدید یا عدم پاسخ به درمان
اقدام پیشنهادی: ارجاع فوری/اورژانسی برای بررسی و در صورت نیاز بستری.
داروها و پایبندی
- ☐ بیمار داروهای تجویزشده را منظم مصرف میکند
- ☐ بیمار نام داروها/هدف مصرف را میداند
- ☐ اگر پاسخ «خیر»: ☐ آموزش داده شد ☐ نیاز به آموزش مجدد
- ☐ بیمار از مصرف خودسرانه دارو/مکمل/داروی گیاهی خودداری میکند
- ☐ در صورت فراموشی دارو، اقدام صحیح را میداند
آموزش کوتاه در تماس (Teach-back)
- ☐ بیمار ۳ علامت خطر را بیان میکند
- ☐ بیمار میگوید در صورت تب/خونریزی/تنگی نفس شدید چه میکند
- ☐ بیمار نحوه مصرف داروها را به زبان خودش توضیح میدهد
پیگیریها/نوبتها/ارجاع
- ☐ زمان ویزیت بعدی مشخص شد: تاریخ ………… ساعت …………
- ☐ در صورت نیاز ارجاع به پزشک/درمانگاه انجام شد
- ☐ پیگیری آزمایشها/تصویربرداری طبق دستور تیم درمان: …………
- ☐ در صورت بروز علائم هشدار، مراجعه فوری تأکید شد
جمعبندی تماس و اقدام بعدی
- ☐ وضعیت کلی: ☐ پایدار ☐ نیاز به تماس مجدد ☐ نیاز به مراجعه
- ☐ اقدام بعدی: …………………………………………………………………
- ☐ تاریخ تماس بعدی (در صورت نیاز): …… / …… / ……
- ☐ امضای کارشناس: …………
References/منابع
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. معاونت پرستاری. دستورالعمل اجرایی واحد آموزش و پیگیری بیمار. نسخه سوم. دفتر ارتقای سلامت و خدمات پرستاری؛ تابستان ۱۴۰۳
- National Cancer Institute. Patient Education Resources.
- Mayo Clinic. Cancer overview and patient care.
- Cleveland Clinic. Cancer treatment and supportive care.
- Johns Hopkins Medicine. Cancer patient guides.
- NHS. Cancer care and follow-up guidance.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
