امآرآیِ پستان
امآرآیِ پستان یک آزمونِ تصویربرداری است که تصویرهای بسیار دقیقی از بافتِ پستانِ شما ایجاد میکند. ارائهدهندگانِ خدماتِ سلامت عمدتاً از آن برای ارزیابیِ سرطانِ پستانِ شناختهشده استفاده میکنند. همچنین آن را همراه با ماموگرام (Mammogram) و سونوگرافی (Ultrasound) برای غربالگری و تشخیصِ سرطانِ پستان و دیگر ناهنجاریهای پستان بهکار میبرند.
امآرآیِ پستان چیست؟
امآرآیِ پستان (Breast MRI) نوعی آزمونِ تصویربرداری است که از یک آهنربای قوی، امواجِ رادیویی و یک رایانه برای ایجادِ تصویرهای دقیق از بافتِ پستان استفاده میکند. ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت شما ممکن است از امآرآیِ پستان همراه با ماموگرام (Mammogram) برای غربالگریِ سرطانِ پستان استفاده کند. آنها همچنین ممکن است از آن برای نمونهبرداری از بافتِ پستان (Biopsy) و بررسیِ سرطان یا ارزیابیِ میزانِ گسترشِ سرطان بهره ببرند.
چرا امآرآیِ پستان انجام میشود؟
ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت شما ممکن است به چند دلیل امآرآیِ پستان را توصیه کند، از جمله برای:
- غربالگریِ سرطانِ پستان اگر در معرضِ خطرِ بالا باشید یا بافتِ پستانِ متراکم داشته باشید.
- بررسیِ ایمپلنتهای پستان از نظرِ پارگی یا سرطان.
- اندازهگیریِ میزانِ گسترشِ سرطان به نوکِ پستان، پوست یا عضلهٔ دیوارهٔ قفسهٔ سینه.
- جستوجوی سایر سرطانها یا بافتهای غیرطبیعی در پستان.
- بررسیِ بزرگشدنِ غددِ لنفاوی در زیربغل (Armpit).
- پایشِ روندِ درمانِ سرطانِ پستان یا عودِ آن.
بسته به دلیلِ انجامِ امآرآیِ پستان، ممکن است آزمون به تزریقِ مادهٔ حاجب (Contrast dye) ــ بهنامِ گادولینیوم (Gadolinium) ــ نیاز داشته باشد. در بسیاری از امآرآیهای پستان، تکنولوژیست یا پرستار یک مسیرِ وریدی (IV) در بازوی شما میگذارد تا بتوانند مادهٔ حاجب را تزریق کنند. این کار به رادیولوژیست (Radiologist) کمک میکند ساختارهای پستان را واضحتر ببیند.
جزئیاتِ آزمون
در طولِ امآرآیِ پستان چه اتفاقی میافتد؟
پیش از امآرآیِ پستان، مهم است به رادیولوژیست یا تکنولوژیستِ رادیولوژی (Radiology technologist) اطلاع دهید اگر:
- باردار هستید یا شیر میدهید.
- نمیتوانید ۳۰ تا ۶۰ دقیقه روی شکم دراز بکشید.
- سابقهٔ واکنشِ آلرژیک به مادهٔ حاجب دارید.
- کلستروفوبیا (Claustrophobia) دارید.
- در بدنتان وسیلهٔ پزشکی یا جسمِ فلزی دارید.
- از چسبِ دارویی (Medication patch) استفاده میکنید (مانند جلوگیری از بارداری یا نیکوتین).
از ارائهدهندهای که دستگاهِ پزشکی شما را مدیریت میکند بپرسید برای امآرآی چه توصیهای دارند.
در طولِ انجامِ فرایند چه انتظاری داشته باشم؟
در امآرآیِ پستان، شما لباسِ مخصوص میپوشید و بهصورت دمر روی میزی دراز میکشید که برای پستانها حفرههایی دارد. اگر به مادهٔ حاجب نیاز باشد، ارائهدهنده مسیرِ وریدی (IV) را قرار میدهد. میز داخلِ دستگاهِ امآرآی میلغزد. دستگاه میتواند پرصدا باشد، بنابراین برایتان گوشگیر میگذارند. لازم است کاملاً بیحرکت بمانید در حالی که تکنولوژیست از اتاقی دیگر اسکن را انجام میدهد. شما میتوانید از طریق اینترکام (Intercom) با هم صحبت کنید. وقتی تصویرها کامل شد، مسیرِ وریدی (اگر داشته باشید) برداشته میشود و میتوانید به خانه بروید.
امآرآیِ پستان چقدر طول میکشد؟
امآرآیِ پستان حدود ۲۰ دقیقه طول میکشد. اما مراکز برای آمادهسازیهایی مانند گذاشتنِ مسیرِ وریدی و قرار دادنِ درستِ بدن شما تا ۶۰ دقیقه زمان در نظر میگیرند.
خطرها چیست؟
اگر شما و تکنولوژیست از دستورالعملهای ایمنی پیروی کنید، خطرِ امآرآیِ پستان بسیار اندک است. خطرهای احتمالی عبارتاند از:
- واکنشِ آلرژیک به مادهٔ حاجب: نادر است، معمولاً خفیف و بهسرعت درمان میشود.
- مثبتِ کاذب (False positives): امآرآی بسیار حساس است و ممکن است بافتِ طبیعی را غیرطبیعی نشان دهد که به آزمونهای بیشتری منجر میشود.
نتایج و پیگیری
پس از آزمون چه انتظاری داشته باشم؟
پس از امآرآیِ پستان میتوانید فعالیتهای معمولِ خود را ادامه دهید. اما اگر آزمونِ شما «بیوپسیِ پستان با امآرآی» بوده است، دستورهای مراقبتِ در منزلِ ارائهشده توسط ارائهدهندهٔ خود را دنبال کنید. اگر برای آزمون داروی آرامبخش (Sedative) مصرف کردهاید، لازم است شخصِ دیگری شما را به خانه براند.
چه نوع نتایجی از امآرآیِ پستان دریافت میکنید؟
نتایجِ امآرآی باید ظرف چند روزِ کاری در حسابِ پروندهٔ پزشکیِ الکترونیکِ شما (Electronic medical records account) در دسترس باشد. ارائهدهندهای که آزمون را درخواست کرده، نتایج را با شما مرور خواهد کرد.
گزارشِ امآرآی شما ممکن است بسته به دلیلِ انجامِ امآرآیِ پستان متفاوت بهنظر برسد. اگر نتایج غیرطبیعی باشند، ارائهدهنده تصویربرداریهای بیشتر یا بیوپسیِ پستان را توصیه خواهد کرد.
تمامِ رادیولوژیستها از یک سامانهٔ استاندارد برای توصیفِ نتایجِ تصویربرداریِ غربالگری و تشخیصیِ پستان استفاده میکنند. این سامانه «سامانهٔ گزارشدهی و دادههای تصویربرداریِ پستان (Breast Imaging Reporting and Data System؛ BI-RADS)» نام دارد. این سامانه نتایج را در مقیاسی از ۰ تا ۶ طبقهبندی میکند.
پرسشهای رایجِ دیگر
تفاوتِ امآرآیِ پستان و ماموگرام چیست؟
ارائهدهندگانِ خدماتِ سلامت از ماموگرام و امآرآیِ پستان برای کمک به تشخیصِ سرطانِ پستان و سایر ناهنجاریهای پستان استفاده میکنند.
معمولاً ماموگرام نخستین گزینه برای غربالگری و تشخیصِ سرطانِ پستان است.
میانِ نحوهٔ کارِ این دو آزمونِ تصویربرداری نیز تفاوتهایی وجود دارد.
ماموگرام | امآرآیِ پستان
- از پرتوِ ایکس استفاده میکند. | از آهنربا و امواجِ رادیویی استفاده میکند (بدونِ پرتوِ ایکس).
- پستانها را تحتِ فشار (فشردن) قرار میدهد. | نیازی به فشردن ندارد.
- بدونِ مادهٔ حاجب (بدونِ مسیرِ وریدی/IV). | معمولاً به مادهٔ حاجب همراه با مسیرِ وریدی نیاز دارد.
- ۲ تا ۳ دقیقه طول میکشد. | ۱۷ تا ۲۰ دقیقه طول میکشد.
References/منابع
American Cancer Society. Breast MRI. Last updated 1/2022. Accessed 9/3/2025.
Breastcancer.org (U.S.). What is Breast MRI? Last updated 7/2024. Accessed 9/3/2025.
Gunduru M, Grigorian C. Breast Magnetic Resonance Imaging. 2023 Aug 28. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan. Accessed 9/3/2025.
Wekking D, Porcu M, De Silva P, Saba L, et al. Breast MRI: Clinical Indications, Recommendations, and Future Applications in Breast Cancer Diagnosis. Curr Oncol Rep. 2023 Apr;25(4):257-267. Accessed 9/3/2025.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
