آزمایشِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب
آزمایشِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب (B-type natriuretic peptide؛ BNP) به ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت (Healthcare provider) شما اطلاعاتی دربارهٔ چگونگیِ کارکردِ قلبتان میدهد. این آزمایشِ خون میزانِ پروتئینی به نامِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب را در جریانِ خونِ شما میسنجد. هرگاه قلب شما برای پمپکردنِ خون مجبور باشد سختتر کار کند، پپتید ناتریورتیک نوعِ ب بیشتری میسازد. سطوحِ بالاترِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب میتواند نشانهای از نارساییِ قلب باشد.
آزمایشِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب چیست؟
آزمایشِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب (B-type natriuretic peptide؛ BNP) یک آزمایشِ خون است که به تشخیصِ نارساییِ قلب کمک میکند. پپتید ناتریورتیک نوعِ ب پروتئینی است که قلبِ شما آن را میسازد؛ بااینحال، برخی ارائهدهندگان گاهی آن را «پپتید ناتریورتیکِ مغزی» مینامند، چون دانشمندان نخستینبار آن را در بافتِ مغز کشف کردند. پپتید ناتریورتیک نوعِ ب به مدیریتِ جریانِ خون کمک میکند.
سطوحِ بالاتر از حدِ طبیعیِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب میتواند نشانهٔ آن باشد که قلبِ شما خونِ کافی را در سراسرِ بدن پمپ نمیکند.
برخی آزمایشگاهها آزمونِ مشابهی به نامِ «آمینوترمینالِ پرو پپتید ناتریورتیکِ نوعِ ب (Aminoterminal pro B-type natriuretic peptide؛ NT-proBNP)» ارائه میکنند. هر دو آزمایش اطلاعاتِ مشابهی میدهند، اما محدودههای طبیعیِ آنها با هم تفاوت دارد.
ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت ممکن است یکی از این دو آزمایش را درخواست کند:
- اگر علائمِ نارساییِ قلب دارید، مانند تنگیِ نفس و خستگی.
- برای بررسیِ شدتِ نارساییِ قلب اگر پیشتر به آن مبتلا شدهاید.
- برای ارزیابیِ اثربخشیِ برنامهٔ درمانیِ شما.
- برای بررسیِ سلامتِ قلب اگر در معرضِ خطرِ بالای نارساییِ قلب هستید.
پپتید ناتریورتیک نوعِ ب چیست؟
پپتید ناتریورتیک نوعِ ب یکی از چند پروتئینی است که به مدیریتِ چگونگیِ جریانِ خون در سراسرِ بدن کمک میکند. قلبِ شما ــ بهویژه بطنِ چپ (Left ventricle) ــ این پروتئین را میسازد. NT-proBNP مانند پیشمادهای است که به پپتید ناتریورتیک نوعِ ب تبدیل میشود.
هرچه قلبتان سختتر کار کند و کش بیاید، پپتید ناتریورتیک نوعِ ب بیشتری آزاد میکند. این پپتید به کلیهها میگوید نمک و آبِ بیشتری را از راهِ ادرار دفع کنند و به رگهای خونی هم فرمان میدهد که باز شوند. حاصلِ این کنشها فشارِ خونِ پایینتر و حجمِ خونِ کمتر است؛ در نتیجه قلبتان مجبور نیست آنقدر سخت کار کند.
پپتید ناتریورتیک نوعِ ب در برخی موقعیتها ضروری است، اما سطوحِ بالای آن نشان میدهد قلبتان آنگونه که باید کار نمیکند. این وضعیت اغلب به معنای نارساییِ قلب است. بااینحال، وضعیتهای پزشکیِ دیگری هم میتوانند بر سطوحِ این پپتید اثر بگذارند.
جزئیاتِ آزمایش
در حینِ آزمایش چه انتظاری باید داشته باشم؟
یک ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت بازوی شما را پاک میکند و سپس سوزنی را درونِ یک سیاهرگ وارد میکند تا مقداری از خونِ شما را بردارد. هنگامِ ورودِ سوزن ممکن است احساسِ نیشِ سوزن یا سوزشِ خفیف داشته باشید.
پس از گرفتنِ نمونهٔ خون، ارائهدهنده روی بازوی شما بانداژ میگذارد. ممکن است آن ناحیه کمی دردناک شود یا کبودیِ کوچکی ایجاد شود.
یک آزمایشگاه خونِ شما را بررسی میکند و سطوحِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب یا NT-proBNP را میسنجد.
نتایج و پیگیری
چه زمانی نتایجِ آزمایش را میدانم؟
احتمالاً نتیجه را خیلی زود، معمولاً در کمتر از ۱۵ دقیقه دریافت میکنید؛ زیرا ارائهدهندگان اغلب وقتی شما علائمِ نارساییِ قلب دارید این آزمایش را در اتاقِ اورژانس (Emergency room) انجام میدهند.
اگر از قبل تشخیصِ نارساییِ قلب دارید، ممکن است دریافتِ نتیجه یک تا دو روز زمان ببرد.
محدودهٔ طبیعیِ آزمایشِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب چیست؟
بهطورِ کلی، سطوحِ طبیعیِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب کمتر از 100 پیکوگرم بر میلیلیتر (pg/mL) است.
برای NT-proBNP، محدودههای طبیعی عبارتاند از:
- کمتر از 125 پیکوگرم بر میلیلیتر (pg/mL) اگر زیرِ 75 سال هستید.
- کمتر از 450 پیکوگرم بر میلیلیتر (pg/mL) اگر بالایِ 75 سال هستید.
برخی عوامل میتوانند بر آنچه برای شما «طبیعی» محسوب میشود اثر بگذارند. برای نمونه، داشتنِ چاقی میتواند سطحِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب را پایینتر بیاورد. ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت، سابقهٔ پزشکیِ شما را هنگامِ تفسیرِ نتایج در نظر میگیرد.
نتایج چه معنایی دارند؟
سطوحِ پپتید ناتریورتیک نوعِ ب بالاتر از 100 پیکوگرم بر میلیلیتر و سطوحِ NT-proBNP بالاتر از 900 پیکوگرم بر میلیلیتر ممکن است نشانهٔ نارساییِ قلب باشند. ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت برای تأییدِ تشخیص به انجامِ آزمایشهای دیگری نیاز خواهد داشت.
بهطورِ کلی، هرچه سطح بالاتر باشد، نارساییِ قلب ممکن است جدیتر باشد. اما عواملِ دیگری هم میتوانند این سطوح را افزایش دهند، از جمله:
- بیماریِ مزمنِ کلیه.
- انواعِ دیگرِ بیماریِ قلب.
- برخی بیماریهای ریه، مانند لختهٔ خون در ریه و فشارِ خونِ بالایِ ریهها.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، گامهای بعدی چیست؟
ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت ممکن است آزمایشهای دیگری مانند الکتروکاردیوگرام (EKG) را توصیه کند. این کار میتواند به تشخیص یا ارزیابیِ نارساییِ قلب و سایر مشکلاتِ قلبی کمک کند.
References/منابع
- National Library of Medicine (U.S.). Natriuretic Peptide Tests (BNP, NT-proBNP). Last updated 12/4/2023. Accessed 9/12/2025.
- Novack ML, Zubair M. Natriuretic Peptide B Type Test. 2023 Apr 23. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan. Accessed 9/12/2025.
- Okamoto R, Ali Y, Hashizume R, Suzuki N, Ito M. BNP as a Major Player in the Heart-Kidney Connection. Int J Mol Sci. 2019 Jul;20(14):3581. Accessed 9/12/2025.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
