بیوپسی
بیوپسی (Biopsy) روشی است برای برداشتنِ سلول، بافت یا مایع بهمنظورِ بررسی توسط یک پاتولوژیستِ پزشکی (Medical pathologist). ارائهدهندگانِ خدماتِ سلامت (Healthcare providers) زمانی بیوپسی انجام میدهند که نواحیِ نگرانکنندهای را شناسایی کنند یا اگر شما علائم یا نشانههای برخی وضعیتها را داشته باشید. انواعِ متفاوتی از روشهای بیوپسی وجود دارد.
بیوپسی چیست؟
بیوپسی یکی از راههایی است که ارائهدهندگانِ خدماتِ سلامت با آن متوجه میشوند در بدنِ شما چه میگذرد. در بیوپسی، ارائهدهنده نمونههایی از بافت، سلولها یا مایعاتِ بدنِ شما را برمیدارد تا یک پاتولوژیست برای یافتنِ نشانههای بیماری آنها را بررسی کند. ارائهدهندگان ممکن است برای تشخیص یا پایشِ وضعیتهای پزشکی یا برای برنامهریزیِ درمان، بیوپسی را توصیه کنند.
ممکن است وقتی اصطلاحِ «بیوپسی» را میشنوید، به «سرطان» فکر کنید، اما ارائهدهندگان برای تشخیصِ بسیاری از وضعیتهای پزشکی بیوپسی انجام میدهند، مانندِ:
- اختلالاتِ التهابی (Inflammatory disorders)، مانندِ التهابِ کلیه (نفریت [Nephritis]) یا التهابِ کبد (هپاتیت [Hepatitis]).
- عفونتها، مانندِ سل (Tuberculosis).
- اختلالاتِ ایمنی (Immune disorders)، مانندِ پانکراتیتِ مزمن (Chronic pancreatitis).
- بیماریِ زخمِ پپتیک (Peptic ulcer disease).
- آندومتریوز (Endometriosis).
انواعِ بیوپسیها
همهٔ بیوپسیها روشهایی برای بهدستآوردنِ نمونههای بافت و مایع هستند، اما به شیوههای متفاوتی انجام میشوند. ارائهدهندگان ممکن است بیوپسیها را در مطبهای پزشکی یا اتاقهای عمل انجام دهند. انواعِ بیوپسی شاملِ مواردِ زیر است:
- بیوپسیِ مغزِ استخوان (Bone marrow biopsy): ارائهدهندگان با استفاده از یک سوزنِ ویژهٔ بیوپسی و سرنگ مقدارِ کمی نمونه از مغزِ استخوان برمیدارند. آنها بیوپسیِ مغزِ استخوان را برای تشخیصِ سرطانهای خون، اختلالاتِ خونی و سایر بیماریها انجام میدهند.
- بیوپسیِ مخروطی (Cone biopsy): که به نامِ کانیزیشن (Conization) یا بیوپسیِ چاقویِ سرد (Cold knife biopsy) نیز شناخته میشود؛ ارائهدهندگان برای برداشتنِ بافتِ غیرطبیعی از دهانهٔ رحم شما بیوپسیِ مخروطی انجام میدهند. بیوپسیِ مخروطی ممکن است سرطانِ دهانهٔ رحم یا دیسپلازیِ دهانهٔ رحم را که میتواند به سرطان منجر شود شناسایی کند.
- بیوپسیِ اکسیزیونال یا بیوپسیِ اینسیزیونال (Excisional or incisional biopsies): در این روشها، ارائهدهندگان برای برداشتنِ بافت از داخلِ بدن شما برشهایی ایجاد میکنند. بیوپسیهای اکسیزیونال شاملِ برداشتنِ کاملِ تودهها یا نواحیِ مشکوک است. بیوپسیهای اینسیزیونال شاملِ برداشتنِ نمونههای بافتی از تودهها یا نواحیِ مشکوک است.
- بیوپسیِ مایع (Liquid biopsy): این آزمایشِ خون نشانههای سلولهای سرطانی یا دیاِناِیِ سلولِ سرطانی را شناسایی میکند.
- بیوپسیِ سوزنی (Needle biopsy): ارائهدهندگان از بیوپسیِ سوزنی برای خارجکردنِ سلولها، مایع یا بافتها استفاده میکنند. اگر ارائهدهندهٔ شما توده یا برجستگیِ نامعمولی را در بدنتان لمس کند یا آزمایشهای تصویربرداری مشکلاتِ بالقوهای را نشان دهند، ممکن است بیوپسیِ سوزنی درخواست شود.
- بیوپسیِ پانچ (Punch biopsy): ارائهدهندگان برای برداشتنِ بافتی که ممکن است سرطانی باشد از دستگاهِ ویژهای استفاده میکنند. ارائهدهندگان از یک دستگاهِ ویژه استفاده میکنند که در سطحِ پوستِ شما سوراخی ایجاد میکند.
- بیوپسیِ گرهٔ نگهبان (Sentinel node biopsy): ارائهدهندگان این روش را انجام میدهند تا ببینند آیا سلولهای سرطانی از تومورِ اولیه گسترش یافتهاند یا نه.
- بیوپسیِ تراش (Shave biopsy): ارائهدهندگان با استفاده از تیغ، نمونهٔ کوچکی از سلولهای پوست را برای شناساییِ سرطانِ پوست میتراشند.
جزئیاتِ آزمون
چه اتفاقی پیش از بیوپسی میافتد؟
ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت شما درک میکند که چرا ممکن است دربارهٔ انجامِ بیوپسی مضطرب باشید. آنها زمانی را صرفِ توضیحِ روشی که استفاده خواهند کرد اختصاص میدهند، از جمله اینکه آیا بیدار خواهید بود یا تحتِ بیهوشی. آنها همچنین اطلاعاتِ زیر را مرور میکنند تا بدانند:
- چه داروهایی مصرف میکنید، از جمله داروهای بدونِ نسخه، داروهای با نسخه، ویتامینها و مکملهای گیاهی.
- اینکه آیا آلرژی دارید، از جمله حساسیت به لاتکس (Latex). ارائهدهندگان معمولاً هنگامِ انجامِ بیوپسی از دستکشِ لاتکس استفاده میکنند.
- وضعیتِ سلامتِ فعلیتان. ارائهدهندهٔ شما از مشکلاتِ پزشکیِ نیازمندِ بیوپسی و سایر وضعیتهای پزشکی اطلاع دارد، اما ممکن است بپرسند آیا مشکلِ جدیدی دارید یا نه. برای مثال، ممکن است دربارهٔ عفونتهای ویروسی مانندِ سرماخوردگی یا آنفلوانزا (Flu) سؤال کنند.
- اینکه آیا احتمالِ بارداری وجود دارد یا نه.
ارائهدهندهٔ شما همچنین به شما اطلاع میدهد که آیا لازم است:
- پیش از بیوپسی از خوردن یا نوشیدنِ مایعات خودداری کنید.
- موقتاً مصرفِ برخی داروها مانندِ آسپیرین یا رقیقکنندههای خون را متوقف کنید.
- برای بازگشت به خانه پس از بیوپسی، وسیلهٔ رفتوآمدی تدارک ببینید.
- برای چند ساعت تا هنگامِ بهبودی، شخصی کنارِ شما بماند.
در نهایت، ارائهدهندهٔ شما توضیح میدهد از چه نوعِ بیحسی/بیهوشی استفاده خواهند کرد تا هنگامِ انجامِ روش، درد را احساس نکنید:
- بیحسیِ موضعی (Local anesthesia) که بخشِ کوچکی از بدنِ شما را بیحس میکند.
- بیحسیِ ناحیهای (Regional anesthesia) که درد را در ناحیهٔ بزرگتری از بدنِ شما مسدود میکند.
- بیهوشیِ عمومی (General anesthesia) که شما را بیهوش کرده و مانع از احساسِ درد میشود.
چه اتفاقی در طولِ بیوپسی میافتد؟
بیوپسیها به روشهای متفاوتی انجام میشوند. نوعِ بیوپسیِ شما به محلِ بافت یا مایعی بستگی دارد که ارائهدهندهٔ شما میخواهد آن را بررسی کند. برخی بیوپسیهای رایج عبارتاند از:
- بیوپسیِ پستان (Breast biopsy).
- بیوپسیِ پروستات (Prostate biopsy)، از جمله بیوپسیِ پروستاتِ هدایتشده با امآرآی (MRI-guided prostate biopsy).
- بیوپسیِ آندومتر (Endometrial biopsy) برای بررسیِ مشکلاتِ پوششِ داخلیِ رحمِ شما (آندومتر [Endometrium]).
- بیوپسیِ کبد (Liver biopsy).
- بیوپسیِ قلب (Heart biopsy) پس از پیوندِ قلب (Heart transplantation).
- بیوپسیِ کلیه (Kidney biopsy).
- بیوپسیِ پوست (Skin biopsy).
چه اتفاقی پس از بیوپسی میافتد؟
این مسئله به نوعِ بیهوشیِ استفادهشده و اینکه آیا عارضهای رخ داده است یا نه بستگی دارد. بهطورِ کلی، افرادی که بیحسیِ موضعی دریافت کردهاند، میتوانند پس از انجامِ روش به خانه بروند. افرادی که بیهوشیِ عمومی داشتهاند، معمولاً یک شب در بیمارستان میمانند.
آیا بیوپسیها درد دارند؟
اگر بیحسی/بیهوشی دریافت کنید، این روشها نباید دردناک باشند. ممکن است پس از انجامِ روش، مقداری درد داشته باشید. اگر چنین بود، به ارائهدهندهٔ خود اطلاع دهید. آنها داروهای مُسکن را توصیه خواهند کرد.
عوارضِ احتمالیِ بیوپسی چیست؟
عوارضِ بیوپسی نادر است، اما ممکن است رخ دهد. بسته به نوعِ روشِ بیوپسی، عوارض میتواند شاملِ مواردِ زیر باشد:
- خونریزیِ بیشازحد.
- عفونت.
- ایجادِ اسکار (جایِ زخم). اگر ارائهدهندهٔ شما برای بهدستآوردنِ نمونههای بافتی از اسکالپل (Scalpel) یا ابزارِ تیزِ دیگری استفاده کرده باشد، ممکن است در محلِ بیوپسی اسکارِ کوچکی داشته باشید.
در صورتِ وقوعِ مواردِ زیر با ارائهدهندهٔ خود تماس بگیرید:
- خونریزیِ محلِ بیوپسی متوقف نمیشود.
- محل به نظر قرمز است و/یا به لمسِ شما حساس، متورم یا دارای ترشحات است. اینها ممکن است علائمِ عفونت باشند.
- تب دارید.
نتایج و پیگیری
چه زمانی از نتایجِ بیوپسی باخبر میشوم؟
انتظار برای نتایج ممکن است سختترین بخشِ انجامِ بیوپسی باشد. ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت شما توضیح میدهد چگونه و چه زمانی نتایج را دریافت خواهید کرد. نتایجِ بیوپسی ممکن است ظرفِ چند ساعت، چند روز یا بیش از یک هفته آماده شوند. اگر در زمانی که انتظار داشتید نتایج را دریافت نکردید، با ارائهدهندهٔ خود پیگیری کنید.
اگر نتایجِ بیوپسی نشان دهد مشکلی وجود دارد، چه میشود؟
ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت شما نتایجِ آزمایشی را که مشکلاتی مانندِ سلولهایی با ظاهرِ غیرطبیعی را نشان میدهد توضیح خواهد داد. آنها همچنین گامهای بعدی را توضیح میدهند، خواه انجامِ آزمایشهای بیشتر باشد یا برنامهریزی برای درمان.
آیا نتایجِ بیوپسی همیشه دقیقاند؟
بیوپسیها راهی بسیار دقیق برای شناساییِ سلولهای غیرطبیعی یا سایر تغییرات در بدنِ شما هستند که ممکن است نشانهٔ مشکلات باشند. با این حال، مطالعات نشان میدهند نتایجِ منفیِ کاذب رخ میدهد. نتیجهٔ منفیِ کاذب یعنی شما سرطان یا بیماریِ دیگری دارید که بیوپسی آن را شناسایی نکرده است. نرخِ منفیِ کاذب بسته به نوعِ سرطان یا وضعیتِ پزشکی متفاوت است. اگر قرار است بیوپسی انجام دهید، دربارهٔ نرخهای منفیِ کاذب برای آن نوعِ بیوپسی از ارائهدهندهٔ خود سؤال کنید.
References/منابع
- American Academy of Family Physicians. Familydoctor.org. Biopsy (https://familydoctor.org/biopsy/). Accessed 5/26/2023.
- American Cancer Society. Types of biopsies used to look for cancer (https://www.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/tests/testing-biopsy-and-cytology-specimens-for-cancer/biopsy-types.html). Accessed 5/26/2023.
- National Health Service. Biopsy. (http://www.nhs.uk/Conditions/Biopsy/Pages/Introduction.aspx) Accessed 5/26/2023.
- Radiologyinfo.org. Biopsy Overview. (http://www.radiologyinfo.org/en/info.cfm?pg=biopgen) Accessed 5/26/2023.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
