آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران در آپاندکتومی
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
آپاندکتومی چیست؟
آپاندیس، ساختمان توخالی و كرمی‌شكلی است كه به اولین بخش روده بزرگ (سپتوم) متصل شده است و طولی حدود 9 سانتیمتر دارد. عملكرد آن هنوز كاملاً معلوم نیست، اما ممكن است در ایمنی روده نقش داشته باشد. علت ملتهب و متورم یا چركی‌شدن آپاندیس همیشه مشخص نمیشود، اما بسیاری از مواقع التهاب آپاندیس همراه با انسداد آن رخ میدهد.
بیشتر موارد التهاب آپاندیس، تهدیدكننده زندگی نیست. اما این بیماری نیازمند درمان فوری است. التهاب صفاق ـ عفونت خطرناك حفره شكم ـ ممكن است در اثر تركیدن آپاندیس رخ دهد. شیوه درمان، برداشت آپاندیس عفونی، از طریق جراحی است. گاهی اوقات میتوان این عمل را از طریق یك نوع جراحی کمتر تهاجمی به نام لاپاراسكوپی انجام داد.
آموزش بدو ورود
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار، از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز به پرستار اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل به شما سرم وصل شده و داروها طبق دستور پزشک تزریق می شود.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
- تا 24 ساعت بعد از عمل نبايستی چيزی بخوريد. بعد از شروع حركات دودی روده و دفع گاز از مقعد، طبق نظر پزشك ابتدا مايعات روشن مثل چای كم‌رنگ، آب كمپوت و سپس مايعات كامل (سوپ) شروع می‌شود و بعد به مرور رژيم نرم و به تدريج رژيم معمولی جايگزين می‌شود. از مصرف مواد غذايی نفاخ (آبميوه‌های خام و مصنوعی، ذرت، كلم، لوبيا، نخود، نوشابه‌های گازدار) خودداری كنيد.
- در بخش و بعد از ترخیص در منزل بعد از شروع مايعات جهت كمك به شروع حركات روده‌ها مرتباً قدم بزنيد.
فعالیت:
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج شده و راه بروید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید و چهارپایه کوچک زیر پا قرار دهید در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- در هنگام راه رفتن، سرفه و تنفس عمیق محل بخیه را با دست گرفته یا با بالش ثابت نگه دارید تا از درد در ناحیه عمل جلوگیری نمائید.
مراقبت:
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش‌های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- بعد از عمل (جهت کاهش درد) می‌توانید به حالت نیمه نشسته قرار گیرید.
- در صورت تجویز جوراب واریس، نحوه پوشیدن آن را از پرستار بخش سوال نمایید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسكین درد شما را انجام دهد.
- در صورت خونریزی از محل عمل جراحی و خیس شدن پانسمان به پرستاران بخش اطلاع دهید.
- از دستكاری سرم‌ها و رابط‌های متصل به خود خودداری كنید.
- اگر سوند مثانه داشته باشید كیسه سوند ادراری را پایین‌تر از سطح بدن قرار دهید.
- داروها در فواصل منظم توسط پرستار به شما داده می شود در صورت داشتن هر گونه سوال در خصوص داروها از پرستار سوال نمایید و بدون اجازه پزشک و پرستار از دارو استفاده نكنید.
- به منظور کاهش عوارض بیهوشی و تخلیه بهتر ترشحات ریه هر ساعت 10 الی 15 بار نفس عمیق بکشید و با گذاشتن دست خود روی محل عمل به آرامی سرفه کنید.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
رژیم غذایی شما پس از ترخیص معمولی می‌باشد ولی باید تا حد امکان از مواد پر پروتئینی مانند شیر، ماست، گوشت و میوه‌جاتی که حاوی ویتامین C بیشتری می‌باشد استفاده کرده و از خوردن غذاهای نفاخ پرهیز نمائید. مایعات بیشتر مصرف کنید.
فعالیت:
- پس از 2 الی 4 هفته با نظر پزشک معالج فعالیت عادی را می‌توانید شروع نمائید.
- از کارهای سنگین مانند بلند کردن اشیاء سنگین، تمرینات ورزشی خشن طی 6 هفته اول بعد از عمل خودداری کنید.
- در خانه زیاد در بستر قرار نگیرید و بیشتر راه بروید و سرفه کنید.
مراقبت:
- زخم را باز و خشک نگهداری کنید.
- پانسمان ناحیه عمل پس از 48 ساعت برداشته شود. پس از آن ناحیه عمل نیاز به پانسمان ندارد مگر اینکه پزشک شما دستور داده باشد.
- شروع استحمام با نظر پزشک جراح می‌باشد. محل زخم را تمیز و پاکیزه و باز نگه دارید.
دارو:
- جهت تسکین درد، از داروی مُسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده نمائید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند آنتی‌بیوتیک را یک دوره کامل در فواصل معین مصرف کنید.
آموزش سلامت:
- از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل بپرهیزید.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید.
- از استرس و اضطراب دوری نمایید.
- تغذیه سالم داشته باشید و از اضافه وزن بپرهیزید.
زمان مراجعه بعدی:
- جهت دریافت نتیجه در صورت داشتن جواب پاتولوژی یک هفته الی 10 روز بعد به بیمارستان مراجعه و نتیجه را به رویت پزشک معالج برسانید.
- یک هفته تا 10 روز بعد از عمل جراحی برای کشیدن بخیه‌های ناحیه عمل به پزشک معالج خود مراجعه نمائید.
علائم هشدار
در صورت تب و لرز، تعریق شدید، ضعف، بی‌اشتهایی، اسهال، خروج چرک و یا بروز خونریزی از محل عمل و وجود هر گونه تورم، قرمزی در ناحيه عمل شده و دردی كه به مُسكن پاسخ نمی‌دهد، به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 24 تیر 1402