پادکست آموزش همگانی
فیلم آموزش همگانی
خلاصه
جراحی فیوژن مچ پا: آرترودز مچ پا
این مقاله، به تفصیل دربارهٔ جراحی فیوژن مچ پا (Ankle Arthrodesis) توضیح میدهد، که یک روش جراحی برای پیوند دائمی استخوانهای مفصل مچ پا به منظور تسکین درد شدید ناشی از بیماریهایی مانند آرتروز است. متن بیان میکند که این روش معمولاً زمانی پیشنهاد میشود که درمانهای غیرجراحی دیگر مؤثر نبودهاند و کیفیت زندگی بیمار بهشدت تحت تأثیر قرار گرفته است. همچنین، مراحل قبل، حین و بعد از جراحی، شامل معاینات، نوع بیهوشی، روشهای جراحی (باز یا آرتروسکوپی)، دورهٔ بهبودی، و فواید و خطرات احتمالی مانند کاهش دامنهٔ حرکت یا جوشنخوردن استخوانها را شرح میدهد. در نهایت، به بیماران توصیه میکند که چه کسانی کاندید مناسبی برای این جراحی نیستند و چه زمانی باید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرند.
فیوژن مچ پا
جراحی فیوژن مچ پا استخوانهای مفصل مچ پای شما را بهطور دائمی به هم میپیوندد. پس از جراحی، استخوانهای جوشخورده با هم رشد میکنند و یکی میشوند. ارائهدهندهٔ خدمات سلامت معمولاً فقط زمانی فیوژن را برای کنترل درد شدید مچ پا پیشنهاد میکند که کیفیت زندگی شما را تحتتأثیر قرار داده و به درمانهای دیگر پاسخ نداده است.
فیوژن مچ پا چیست؟
فیوژن مچ پا جراحیای است که استخوانهای یکی از مفاصل مچ پای شما را بهطور دائمی به هم میپیوندد. این روش نوعی جوشدادنِ مفصل (Arthrodesis) است. ارائهدهندگان خدمات سلامت گاهی به آن «آرترودزِ مچ پا (Ankle arthrodesis)» میگویند.
مفاصل هر جایی در بدن شما هستند که دو استخوان به هم میرسند. مفصل مچ پا، پای شما را به ساق پایتان متصل میکند. مشخصتر بگوییم، جایی است که «استخوان درشتنی (Tibia)» و «استخوان نازکنی (Fibula)» به «استخوان قاپ یا تالوس (Talus)» میرسند.
جراحان بیشترین استفاده را از فیوژن مچ پا برای درمان «آرتریت یا آرتروز (Arthritis)» شدید مچ پا میکنند. اگر آرتروز «غضروف (Cartilage)» را ــ که مفصل مچ پا را بالشتک و لغزنده میکند ــ فرسوده کرده باشد، استخوانها روی هم ساییده میشوند. با گذشت زمان، این مسئله میتواند مفصل شما را آسیب بزند و بسیار دردناک شود. جراح شما استخوانهای مفصل مچ پا را به هم جوش میدهد تا یک استخوان واحد شوند. این کار اصطکاکِ اضافی داخل مچ پا را کاهش میدهد و درد را تسکین میدهد.
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت معمولاً پس از آنکه سایر درمانهای غیرجراحی مؤثر نبودند، فیوژن مچ پا را پیشنهاد میکند. فیوژن میتواند درد شدید، سفتی و سایر علائمی را که حرکت و استفاده از مچ پا را دشوار میکند، تسکین دهد.
جزئیات فرایند
پیش از فیوژن مچ پا چه اتفاقی میافتد؟
پیش از فیوژن مچ پا، با ارائهدهنده و جراح خود ملاقات خواهید کرد. آنها دربارهٔ علائمی که تجربه میکنید و اینکه تا چه اندازه بر روال روزانه و کیفیت زندگیتان اثر میگذارند میپرسند. آنها درمانهای غیرجراحیای را که امتحان کردهاید مرور میکنند و میپرسند تا چه حد مؤثر بودهاند.
با ارائهدهندگان خود صادق باشید. شاید فکر کردن به جراحیای که مفصل مچ پای شما را بهطور دائمی تغییر میدهد ترسناک باشد، اما تجربههای خود را دستکم نگیرید. اگر درد مچ پا یا علائم دیگر انجام کارهای روزمره را دشوار میکند، یا آنقدر شدید است که باعث میشود از برخی فعالیتها اجتناب کنید، به ارائهدهندگان خود بگویید.
پیش از تاریخ جراحی، به موارد زیر نیاز خواهید داشت:
- معاینهٔ جسمی برای اطمینان از اینکه برای جراحی بهقدر کافی سالم هستید.
- آزمایشهای خون.
- تصویربرداری، از جمله «اشعهٔ ایکس (X-ray)». ممکن است به «امآرآی (MRI؛ تصویربرداری تشدید مغناطیسی)» یا «سیتیاسکن (CT scan؛ توموگرافیِ کامپیوتری)» هم نیاز داشته باشید.
به ارائهدهنده و جراح خود تمام «داروها و مکملهای بدون نسخه (Over-the-counter, OTC)» یا گیاهی و نیز داروهای تجویزیای را که مصرف میکنید اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد مصرف برخی داروها یا مکملها را پیش از جراحی متوقف کنید.
جراح به شما میگوید روزِ قبل از جراحی چه زمانی باید ناشتا باشید. بیشترِ افراد باید ۱۲ ساعت پیش از جراحی فیوژن مچ پا از خوردن و نوشیدن خودداری کنند.
هنگام فیوژن مچ پا چه اتفاقی میافتد؟
روز جراحی، برای بیدرد کردن بدن و پیشگیری از احساس درد به شما «بیهوشی عمومی (General anesthesia)» برای خواباندن و/یا «بیحسی ناحیهای (Regional anesthesia)» برای بیحس کردن ناحیهٔ اطراف مچ پا داده میشود. این کار توسط «پزشک بیهوشی (Anesthesiologist)» انجام میشود.
در طول فیوژن مچ پا، جراح استخوانهای مچ پای شما را بهطور دائمی به هم میپیوندد.
بیشتر فیوژنهای مچ پا بهصورت «جراحی باز (Open surgery)» انجام میشوند؛ یعنی جراح برای کار روی مفصل مچ پا «برشهایی (Incisions)» در پوست ایجاد میکند. اگر فیوژنِ باز داشته باشید، جراح شما:
- برشهایی در پوستِ اطراف مفصل مچ پا ایجاد میکند.
- هر «غضروف و استخوانِ» آسیبدیده را برمیدارد.
- «پیچها و صفحات (Screws, plates)» یا هر دو را برای اتصال استخوانهای مچ پا وارد میکند.
- «ثابتکنندهها (Fasteners)» را در جای خود محکم میکند و سپس برشها را میبندد.
برخی افراد فیوژن مچ پا را از راه «آرتروسکوپیِ مچ پا (Ankle arthroscopy)» انجام میدهند. این یک تکنیک کمتهاجمی است. جراح برشهای کوچکتری نسبت به جراحیِ باز در مچ پا ایجاد میکند، سپس «آرتروسکوپ (Arthroscope)» ــ ابزاری ویژه با «دوربین و نور» ــ را برای دیدن داخل مچ پا وارد میکند.
مراحل همان است؛ تنها به این بستگی دارد که کدام تکنیک جراحی برای شما مناسبتر است.
فیوژن مچ پا چقدر طول میکشد؟
فیوژنهای مچ پا معمولاً چند ساعت طول میکشند. مدتزمان جراحی شما به میزانِ آسیبِ مفصل مچ پا و نوع جراحیای که انجام میدهید بستگی دارد.
پس از فیوژن مچ پا چه اتفاقی میافتد؟
اغلب فیوژنهای مچ پا «سرپایی (Outpatient)» هستند، یعنی همان روز میتوانید به خانه بروید. جراح برای حمایت از مچ پا و جلوگیری از وارد کردن وزن روی آن، مچ پای شما را در «بریس یا بوت پزشکی (Brace/boot)» قرار میدهد.
احتمالاً لازم است برای چند هفته پس از جراحی از «عصا، واکر یا سایر وسایل کمکی (Assistive devices)» استفاده کنید.
خطرات / فواید
فواید جراحی فیوژن مچ پا چیست؟
بزرگترین فایدهٔ فیوژن مچ پا میزانِ بهبودِ کیفیت زندگی است. افرادی که فیوژن انجام دادهاند معمولاً بهبودِ قابلتوجهی در درد و سایر علائم تجربه میکنند ــ در برخی موارد، پس از بهبودی کامل، علائم کاملاً از بین میروند. این روشی ایمن و مؤثر برای تسکین علائمی است که درمانهای دیگر نتوانستهاند آنها را کنترل کنند.
بیشترِ افراد میتوانند به تمام فعالیتهای معمول بدنی، از جمله ورزش یا انجام ورزشهای رقابتی، بازگردند.
معایب فیوژن مچ پا چیست؟
اگرچه نادر است، «جوشنخوردن (Nonunion)» شایعترین عارضه پس از جراحی فیوژن مچ پاست. جوشنخوردن زمانی رخ میدهد که استخوانهای مچ پا آنگونه که باید به هم جوش نخورند. اگر استخوانها جوش نخورند، ممکن است به جراحیِ دیگری نیاز پیدا کنید.
مانند هر جراحی، فیوژن مچ پا خطراتی دارد، از جمله:
- عفونتها.
- خونریزی.
- درد.
- واکنشها به بیهوشی.
انجام فیوژن مچ پا «دامنهٔ حرکت (Range of motion)» در مچ پای شما را بهطور دائمی کاهش میدهد (اینکه تا چه حد میتوانید آن را حرکت دهید). چون استخوانها به یکدیگر پیوسته و یکی شدهاند، پس از جراحی نمیتوانید مچ پا را بهاندازهٔ قبل حرکت دهید. همچنان میتوانید پاشنه را به چپ و راست حرکت دهید و بخشهای میانی و جلوییِ پا را به بالا و پایین ببرید. حتی با کاهش دامنهٔ حرکت در مچ پای جوشخورده، برای بیشتر افرادی که درد شدید مچ پا دارند، فایده بر خطر میچربد.
داشتن فیوژن مچ پا میتواند خطرِ ابتلا به آرتروز در مفاصل دیگرِ پا را پس از جراحی افزایش دهد، زیرا فیوژن ممکن است فشار بیشتری نسبت به قبل از جراحی به آن مفاصل وارد کند.
برخی افراد در آینده به جراحیهای اضافی «ترمیمی/بازنگری (Revisions)» نیاز پیدا میکنند.
با جراح خود دربارهٔ خطرِ عوارض صحبت کنید. او به شما کمک میکند هرگونه خطرِ احتمالی را درک کنید و تصمیم بگیرید که آیا جوشدادنِ مفصل بهترین گزینهٔ درمانی برای شماست یا نه.
بهبودی و چشمانداز
دورهٔ بهبودی پس از فیوژن مچ پا چقدر است؟
معمولاً چند ماه طول میکشد تا پس از جراحی فیوژن مچ پا بهبود یابید.
با بهبود شما، استخوانهایی که جوش داده شدهاند با هم رشد میکنند و یکی میشوند. این کار مچ پای شما را قویتر، پایدارتر و کمدردتر میکند. هرکس با سرعت طبیعیِ بدن خود بهبود مییابد، اما معمولاً حدود ۱۲ هفته (حدود سه ماه) طول میکشد تا استخوانها جوش بخورند.
آیا پس از فیوژن مچ پا میتوان بهطور طبیعی راه رفت؟
ممکن است مدتی طول بکشد تا به مچ پای جوشخوردهٔ جدید خود عادت کنید، اما پس از بهبودی باید بتوانید راه بروید و حرکت کنید.
ممکن است به «فیزیوتراپی (Physical therapy)» برای کمک به بازیابیِ قدرت در حین بهبودی نیاز داشته باشید. «فیزیوتراپیست (Physical therapist)» به شما کمک میکند تا شروعِ استفادهٔ ایمن از مچ پا را تمرین کنید. معمولاً یک تا دو ماه طول میکشد تا راه رفتن و وارد کردنِ وزن روی مچ پا پس از جراحی بیخطر باشد.
جراح شما به شما خواهد گفت چه انتظاری داشته باشید و چه زمانی ازسرگیریِ فعالیتهای بدنی بیخطر است.
چه زمانی با پزشک تماس بگیرم؟
چه زمانی باید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرم؟
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً با جراح یا ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرید:
- تبِ بالاتر از 39°سانتیگراد (101°فارنهایت).
- خونریزی.
- علائم عفونت در محل جراحی، از جمله ترشح، تورم، تغییر رنگ، بو یا احساس گرمی.
- دردِ جدید یا تشدیدشونده.
پرسشهای رایج بیشتر
چه کسانی گزینهٔ مناسبی برای فیوژن مچ پا نیستند؟
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت معمولاً تا زمانی که چندین درمانِ غیرجراحی را امتحان نکرده باشید فیوژن مچ پا را پیشنهاد نمیکند.
اگر موارد زیر را داشته باشید، ممکن است انجامِ جراحی فیوژن مچ پا برای شما بیخطر نباشد:
- استخوانهای مچ پای بهشدت آسیبدیده یا ضعیف.
- بیماریای که باعث «ضعف گردش خون (Poor blood circulation)» میشود.
- «آسیب شدید عصبی (Severe nerve damage)» در پاها یا مچ پاها.
References/منابع
- Abidi NA, Gruen GS, Conti SF. Ankle arthrodesis: indications and techniques. J Am Acad Orthop Surg. 2000;8(3):200-209. Accessed 7/19/2024.
- American Academy of Orthopaedic Surgeons. Rheumatoid Arthritis of the Foot and Ankle. Last reviewed 9/2017. Accessed 7/19/2024.
- American Orthopaedic Foot & Ankles Society. Ankle Fusion (Ankle Arthrodesis). Accessed 7/19/2024.
- American Podiatric Medical Association. When is Foot Surgery Necessary? Accessed 7/19/2024.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.