Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران مبتلا به آلزایمر

العربیة English
استخوان و مفاصل اصلاح شیوه زندگی بیماری‌های تنفسی بیماری‌های روان بیماری‌های قلبی عروقی چشم و بینایی داخلی دهان و دندان دیابت، غدد و متابولیسم زنان و بارداری سرطان‌ها (کانسر) کلیه و مجاری ادراری گوش، حلق و بینی مغز و اعصاب صفحه اصلی کتابچه‌های آموزشی فهرست کتابچه‌ها و نوشته‌های آموزشی

آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران مبتلا به آلزایمر

بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.

آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر شایع‌‏ترین علت زوال عقل (از دست رفتن توانایی‌های عقلی و اجتماعی به حدی که مانع از عملکرد روزانه فرد شود) است. در بیماری آلزایمر بافت سالم مغز تخریب شده و یک نقصان دائمی در حافظه و توانایی‌های ذهنی ایجاد می‌کند. بیماری آلزایمر بخشی از فرایند طبیعی پیری نیست اما خطر ابتلا به این اختلال با افزایش سن افزایش می‌یابد. 

همه ما گاهی دچار اختلال حافظه می‌‏شویم، امّا بیماری آلزایمرـ نوعی بیماری تحلیل برنده و پیش‌رونده در مغز ـ چیزی فراتر از فراموش‌کاری معمولی است. ممکن است با حواس‌پرتی مختصر و گیجی شروع شود ولی به‌تدریج رو‌به وخامت گذارده و منجر به اختلال ذهنی شدید و برگشت‌ناپذیری می‌‏شود که توانایی فرد را در به خاطر سپردن، استدلال، یادگیری و برنامه‏‌ریزی برای آینده به نابودی کشاند.

سیر بیماری و سرعت تغییرات آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در برخی پیشرفت بیماری از فراموشی‏‌های جزئی تا زوال عقلی شدید، 5 تا 8 سال طول می‌‏کشد. در برخی دیگر، این فاصله زمانی ممکن است یک دهه یا حتی بیشتر هم باشد.

هیج عامل منفردی جهت ایجاد آلزایمر وجود ندارد. اما دانشمندان اعتقاد دارند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و عوامل محیطی محرک شروع علائم محسوب می‏‌شوند.

آموزش بدو ورود

  • تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
  • دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
  • بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
  • زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
  • وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
  • در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
  • نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
  • در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
  • در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
  • مدارک قبلی خود را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند در مورد درمان شما تصمیم درست بگیرد.

آموزش حین بستری

رژیم غذایی و تغذیه:

  • به بیمار رژیم غذایی متعادل حاوی فیبر کافی (سبزیجات و میوه‌ها) داده شود.
  • در مراحل مزمن بیماری و داشتن مشکلات بلع غذاهای نیمه جامد در وضعیت نیمه نشسته و با نظارت تیم مراقبتی داده شود و از مصرف مایعات رقیق خودداری شود.
  • از دادن غذاهای محرک مثل قهوه، چای، کولا و شکلات و غذاهای با ماندگاری طولانی و حاوی مواد نگهدارنده به بیمار خودداری کنید.
  • از 2 ساعت قبل از خواب مصرف مایعات را برای بیمار محدود کنید. 

فعالیت:

  • ورزش و تحرک به بیمار جهت جلوگیری از بروز عوارضی مثل عفونت‌ها به خصوص عفونت ریه کمک می‌کند.
  • اگر بیمار فعالیت زیاد دارد، با میان وعده، انرژی مورد نیاز وی را تامین کنید.
  • هنگام اجازه پزشک جهتِ خروج از تخت، این کار را بایستی تحت نظر تیم مراقبتی انجام دهید.
  • برای افزایش قابلیت انعطاف مفاصل، ورزش‌هایی در محدوده حرکتی مفاصل برای تقویت عضلات انجام دهید.

مراقبت:

  • جهت حفظ ایمنی بیمار حفاظ (bed side) دور تخت کشیده شود، زیرا بیمار شما ممکن است در اوایل بیماری دچار فراموشی شده و خروج از تخت امکان آسیب رساندن به وی را فراهم کند.
  • در صورت بروز علائمی ‌مثل: تغییرات ذهنی، سردرد به خصوص به دنبال ضربه‌های کوچک سر، تپش قلب، تهوع و استفراغ، اشکال در ادرار کردن به پرستار اطلاع دهید.
  • بیمار جهت پیشگیری از عفونت‌های تنفسی، تنفس عمیق و سرفه انجام دهد. در صورت لزوم، فیزیوتراپی قفسه سینه جهت خروج ترشحات باید انجام شود.
  • بیمار باید در بستر پاها را حرکت دهد، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. 

دارو:

دستورات دارویی طبق تجویز پزشک و در فواصل مشخص توسط پرستار تجویز می‌شود.

آموزش پس از ترخیص

رژیم غذایی و تغذیه:

  • هنگام تغذیه محیطی آرام و ساکت فراهم کنید.
  • برای پیشگیری از سوختگی، غذاها و مایعات ولرم مصرف کنید.
  • جهت پیشگیری از خفگی، غذا را به صورت قطعات کوچک در اختیار بیمار قرار دهید.
  • هر بار فقط یک ظرف در اختیار بیمار بگذارید و در صورت ایجاد اختلال در بلع، غلظت غذا را تغییر دهید، غذای غلیظ یا پوره بهترین گزینه‌های انتخابی می‌باشند.
  • افزایش فیبر خوراکی، سبزیجات و مایعات را برای جلوگیری از یبوست افزایش دهید و مواد غذایی را در حجم کم و دفعات بیشتر مصرف کنید.
  • از دادن غذاهای محرک مثل قهوه، چای، کولا و شکلات به بیمار خودداری کنید.
  • از 2 ساعت قبل از خواب مصرف مایعات را برای بیمار محدود کنید. (در صورت عدم وجود مشکل کلیوی و اوره بالا)

فعالیت:

  • از خواب روزانه طولانی بیمار جلوگیری کنید تا خواب راحت در طول شب داشته باشد.
  • استفاده از موسیقی، شیر گرم و ماساژ پشت برای خوابیدن و فرصت کافی برای ورزش روزانه و افزایش زمان خواب شبانه موثر می‌باشد. (نور مختصر شبانه باشد)
  • جهت حفظ ایمنی بیمار باید محیطی امن برای حرکت آزادانه بیمار فراهم کنید، استفاده از دستگیره در قسمت‌های مختلف خانه راه حل خوبی است.
  • رانندگی ممنوع می‌باشد.
  • بیمار در فعالیت‌های روزانه مثل شانه کردن مو مشکل ندارد ولی در فعالیت‌هایی که نیاز به برنامه‌ریزی دارند دچار مشکل می‌شود که در آن صورت باید به وی کمک کنید. 

مراقبت:

  • کاهش رفتارهای نامناسب با انحراف حواس در بیمار قابل کنترل است.
  • محکم کردن درهای منزل، داشتن دستنبند و یا گردنبند شناسایی توصیه می‌شود.
  • بیمار را محدود نکنید، چون ممکن است باعث افزایش بی‌تابی و اضطراب وی شود.
  • برای ایجاد تصویر ذهنی مثبت حمایت روحی باید صورت گیرد.
  • محیط آشنا برای وی حفظ شود. محیط ساده، بدون سر و صدا با محدود کردن تغییرات فراهم شود. (از تغییر محیط زندگی اجتناب شود)
  • حتی اگر بیمار بی‌قرار است آرام باشید، این یک واکنش شناخته شده برای بیماری آلزایمر است.
  • جهت ارتقای ارتباط با بیمار می‌توانید با کاهش صداها و عواملی که سبب انحراف حواس در وی می‌شوند، سعی کنید عملکرد موفقی داشته باشید از جملات ساده در صحبت کردن با بیمار استفاده کنید.
  • بیمار را به نوشتن نامه، تلفن، ملاقات، مشارکت در فعالیت‌های ساده، حل جدول روزنامه و سرگرمی‌ها تشویق کنید.
  • بیمار را به صحبت درباره نگرانی‌ها و مشکلات جنسی و در صورت نیاز مشاوره جنسی تشویق کنید.
  • ارزش شخصیتی و استقلال بیمار را حفظ کنید، بیمار را تشویق کنید که تا حد امکان حق انتخاب داشته باشد و در فعالیت‌ها و مراقبت از خود شرکت کند.
  • داروها را دور از دسترس بیمار نگه دارید. (به صورت مداوم نحوه مصرف دارو توسط اطرافیان از نظر تعداد و زمان مصرف آن توسط بیمار ارزیابی شود)
  • قالیچه‌های سبک را جمع آوری کنید.
  • جلوی پلکان را ببندید. در طی روز و شب از نور کافی استفاده کنید.
  • از تحرک زیاد بیمار قبل از خواب جلوگیری کنید. ممکن است بیمار دچار شبگردی شود لذا در و پنجره‌ها را قفل کنید.
  • در حالیکه امنیت بیمار را تامین می‌کنید به وی استقلال دهید. 

دارو:

  • قبل از دادن داروهای بدون نسخه به بیمار با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است اثرات داروهای بیمار را افزایش دهد.
  • از قطع خود سرانه داروها خودداری کنید.
  • در صورت بروز بی‌خوابی از مصرف خودسرانه داروی خواب‌آور اجتناب شود. 

زمان مراجعه بعدی:

جهت کنترل بیماری و تنظیم مقدار مصرف داروها طبق برنامه به پزشک معالج مراجعه نمایید.

علائم هشدار

در صورت بروز تب (علائم عفونت)، سردرد، تشنج و تشدید علائم به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.

فهرست منابع

  • Sabiston Text book of Surgery/Saunders
  • Schwartz Principles of Surgery
  • کتاب پرستاری برونر – سودارث
  • مجموعه کامل دروس پرستاری- انتشارات بشری

تاریخ آخرین ویرایش: 31 تیر 1402