آزمایش پوستی آلرژی
آزمایشهای پوستیِ آلرژی (Allergy skin tests) به شناساییِ آلرژیهایی (Allergies) کمک میکنند که باعث واکنشِ بیشازحدِ دستگاه ایمنی (Immune system) شما میشوند. سه نوع متفاوت از آزمایشِ پوستیِ آلرژی وجود دارد که یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ممکن است توصیه کند: آزمایشِ خراش/سوراخکردنِ پوست (Skin prick/scratch test)، آزمایشِ داخلپوستی (Intradermal test) یا آزمونِ پَچ/چسب (Patch test). بنا بر نوعِ آزمایش، ممکن است نتیجه را پیش از ترکِ نوبتِ خود دریافت کنید یا دو تا چهار روز بعد.
مرور کلی
آزمایشِ پوستیِ آلرژی چیست؟
ارائهدهندگانِ خدماتِ سلامت برای کمک به تشخیصِ اینکه آیا آلرژی دارید، آزمایشِ پوستیِ آلرژی انجام میدهند. آلرژیها چگونگیِ پاسخِ دستگاه ایمنی شما به پروتئینهای بیگانه (آلرژنها) هستند. در طولِ یک آزمایشِ پوستیِ آلرژی، یک ارائهدهنده تعدادِ زیادی آلرژن را روی پوستِ شما قرار میدهد. سپس طی مدتِ کوتاهی محلهای آزمایش را از نظرِ نشانههای واکنشِ آلرژیک مشاهده میکنند.
آیا انواعِ مختلفی از آزمایشِ پوستیِ آلرژی وجود دارد؟
بله، آزمایشهای پوستیِ آلرژی شامل میشوند:
- آزمایشِ خراش/سوراخکردنِ پوست.
- آزمایشِ داخلپوستی.
- آزمونِ پَچ/چسب.
چه زمانی آزمایشِ پوستیِ آلرژی انجام میشود؟
اگر علائمِ آلرژی یا آسم (Asthma) داشته باشید، یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت آزمایشِ پوستیِ آلرژی را توصیه میکند. این آزمایش میتواند به ارائهدهنده کمک کند آلرژنهایی را که باعثِ واکنشهایِ آلرژیک یا حملاتِ آسم میشوند یا علائمِ آسم را بدتر میکنند، شناسایی کند.
ارائهدهنده ممکن است اگر دچارِ واکنشِ آنافیلاکسی (Anaphylaxis) شدهاید نیز آزمایشِ پوستیِ آلرژی را توصیه کند. آنافیلاکسی یک واکنشِ آلرژیکِ شدید است. بهسرعت ایجاد میشود و ممکن است تنفس را دشوار یا حتی ناممکن کند. بدونِ درمانِ سریعِ پزشکی، آنافیلاکسی میتواند کشنده باشد.
دقتِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی چقدر است؟
هیچ آزمایشِ پوستیِ آلرژی ۱۰۰٪ دقیق نیست. بااینحال، هنگامی که یک ارائهدهندهٔ واجدِ صلاحیت و باتجربه که در آلرژی تخصص دارد (آلرژیشناس (Allergist)) این آزمایشها را انجام دهد، نتایج کمککنندهاند. آنها میتوانند سابقهٔ پزشکیِ شما را مرور کنند و در صورتِ لزوم، آزمایشهایِ اضافی را برای کمک به تأییدِ تشخیصشان درخواست کنند.
جزئیاتِ آزمایش
پیش از آزمایشِ پوستیِ آلرژی چه انتظاری داشته باشم؟
پیش از آزمایشِ پوستیِ آلرژی، با یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ملاقات خواهید کرد. آنها دربارهٔ علائمتان سؤال میپرسند و ممکن است معاینهٔ فیزیکی انجام دهند. همچنین ممکن است دربارهٔ رژیمِ غذاییتان، داروهایی که مصرف میکنید، محصولاتی که روی پوست استفاده میکنید و اینکه آیا در کنارِ حیواناتِ خاصی وقت میگذرانید سؤال کنند. آنها پیش از نوبتتان دستورالعملهایِ مشخصی نیز به شما میدهند. این موارد ممکن است شاملِ مواردِ زیر باشند:
- در روزِ نوبت، هیچ محصولِ مراقبت از پوستی را روی ناحیهٔ آزمونِ خود اِعمال نکنید.
- برخی داروها را مصرف نکنید، از جمله آنتیهیستامینهایِ نسخهای یا بدونِ نسخه (Over-the-counter, OTC).
- مویِ ناحیهٔ آزمون را شبِ قبل یا صبحِ روزِ انجامِ فرایند بتراشید.
- پیراهنِ دکمهدار یا آستینحلقهای بپوشید تا ارائهدهنده بهراحتی به ناحیهٔ آزمون دسترسی داشته باشد.
- اگر موهایتان تا زیرِ شانهها میرسد، آن را ببندید یا زیرِ کلاه قرار دهید.
آیا باید پیش یا پس از آزمایشِ پوستیِ آلرژی دوش بگیرم؟
میتوانید پیش از آزمایشهایِ پوستیِ آلرژی دوش بگیرید، اما نباید هیچ محصولِ مراقبت از پوست را روی نواحیِ آزمون اِعمال کنید.
پس از آزمونِ پَچ/چسب، تا چند روز نمیتوانید دوش بگیرید، شنا کنید یا در فعالیتهایِ فیزیکیای شرکت کنید که باعثِ عرقکردنِ شما میشوند.
سه نوعِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی کداماند و چگونه انجام میشوند؟
سه نوعِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی وجود دارد. پیش از هر آزمایش، ارائهدهنده ابتدا ناحیهای از پوستِ شما را با یُد (Iodine) یا الکل (Alcohol) تمیز میکند تا خطرِ عفونت را کاهش دهد. ناحیهٔ آزمون معمولاً روی ساعد یا قسمتِ بالاییِ پشت قرار دارد. در برخی موارد — معمولاً در کودکانِ خردسال — ارائهدهنده ممکن است کرمِ بیحسکننده (Numbing cream) نیز اِعمال کند.
آزمایشها شاملِ مواردِ زیرند:
آزمایشِ خراش/سوراخکردنِ پوست
در آزمایشِ خراش/سوراخکردنِ پوست، بدنِ شما در معرضِ مقادیرِ کمی از آلرژنهایِ احتمالی قرار میگیرد. این شایعترین نوعِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی است. ارائهدهندگان از آن برای بررسیِ آلرژیهایِ هوابُرد (مانند گرده، گردوغبار، کپک و شورهٔ حیوانات) و آلرژیهایِ غذایی استفاده میکنند. آنها همچنین ممکن است از این آزمایش بهعنوانِ آزمونِ اولیه برای زهرِ حشراتِ نیشزننده، پنیسیلین و سایرِ آلرژیهایِ دارویی استفاده کنند و سپس با آزمایشِ داخلپوستی پیگیری کنند.
ارائهدهنده با یک ماژیک، بازویِ شما را با آلرژنهایِ احتمالی برچسبگذاری میکند. سپس با سوزنِ بسیار نازکی به نامِ لنست (Lancet) پوستِ شما را در نزدیکیِ برچسبها با مقادیرِ کمی از مایعاتِ حاویِ آلرژنهایِ مختلف سوراخ میکند. لنست عمیق واردِ پوست نمیشود — بیشترِ افراد این احساس را مثل یک نیشگونِ بسیار کوچک توصیف میکنند.
برخی ارائهدهندگان ممکن است قطرههایی از آلرژنهایِ احتمالی را روی پوستِ شما قرار دهند و با یک لنست سطحِ پوست را بهآرامی بخراشند. قطرهها از طریقِ این خراش واردِ پوست میشوند.
ارائهدهنده، کنترلهایِ مثبت و منفی را نیز روی پوستِ شما اِعمال میکند. این کنترلها به مقایسهٔ واکنشها کمک میکنند. کنترلِ مثبت حاویِ محلولِ هیستامین (Histamine solution) است. محلولِ هیستامین کمی پس از مواجهه باعثِ ایجادِ یک نقطهٔ خارشدار و برجسته (کهیر/ویل (Wheal)) روی پوستِ شما میشود. کنترلِ منفی حاویِ محلولِ نمکی (Saline solution) است. محلولِ نمکی باعثِ ایجادِ کهیر نمیشود.
پس از آزمایش، حدود ۱۵ دقیقه صبر خواهید کرد. سپس ارائهدهنده هرگونه کهیر یا لکههایِ تغییررنگدادهٔ پوست را با خطکش اندازهگیری میکند.
آزمایشِ خراش/سوراخکردنِ پوست کمتر از یک ساعت زمان میبرد.
آزمایشِ داخلپوستی
در طولِ آزمایشِ داخلپوستی، ارائهدهنده با یک سوزنِ بسیار ریز مقادیرِ کمی از آلرژنهایِ احتمالی را به لایهٔ بیرونیِ پوستِ شما (اپیدرم (Epidermis)) تزریق میکند. ارائهدهندگان از آزمایشهایِ داخلپوستی برای بررسیِ آلرژیهایِ هوابُرد، آلرژیهایِ دارویی و آلرژی به زهر/نیشِ حشرات (مانند زنبورها، مورچههایِ آتشین و هورنتها) استفاده میکنند، اگر آزمایشِ اولیهٔ خراش/سوراخکردنِ پوست منفی یا مشکوک باشد.
ارائهدهنده ابتدا بازویِ شما را با آلرژنهایِ احتمالی برچسبگذاری میکند. سپس آزمایش در دو مرحله انجام میشود.
در مرحلهٔ اول، مقادیرِ بسیار کمی از آلرژنهایِ احتمالی را درست زیرِ پوست، در کنارِ برچسبها وارد میکنند. سپس حدود ۱۵ دقیقه صبر میکنید تا ارائهدهنده هرگونه کهیر یا لکههایِ تغییررنگدادهٔ پوست را با خطکش اندازهگیری کند.
- اگر برای یک آلرژنِ محیطی نتیجهٔ مثبت داشته باشید، به آزمایشِ داخلپوستیِ اضافی نیاز نخواهید داشت.
- اگر برای یک آلرژنِ محیطی نتیجهٔ منفی داشته باشید، به آن آلرژن آلرژی ندارید و به آزمایشِ بیشتر نیاز نیست.
- اگر برای یک دارو نتیجهٔ منفی داشته باشید، ممکن است به آزمایشِ داخلپوستیِ دوم بروید.
- اگر برای زهرِ حشراتِ نیشزننده نتیجهٔ منفی داشته باشید، تا سه نوبتِ دیگر از مجموعهٔ آزمایشهایِ داخلپوستی را ادامه خواهید داد. هر آزمایش کمی قویتر از آزمایشِ قبلی خواهد بود.
در مرحلهٔ دوم، ارائهدهنده محلولِ قویتری از هر آلرژنی را که نتیجهٔ منفی داشتهاید وارد میکند. دوباره ۱۰ دقیقه صبر میکنید و آنها واکنشها را دوباره اندازه میگیرند.
آزمایشِ داخلپوستی چندان دردناک نیست — بیشترِ افراد میگویند از آزمایشِ خراش/سوراخکردنِ پوست هم دردِ کمتری دارد. بسته به تعدادِ آزمایشهایِ داخلپوستیِ موردِ نیاز، این نوع آزمایش حدودِ ۶۰ تا ۹۰ دقیقه طول میکشد.
آزمونِ پَچ/چسب
در طولِ آزمونِ پَچ/چسب، یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت بانداژهایی (پچها/چسبها) را روی پوستِ شما میچسباند که حاویِ آلرژنهایِ احتمالی هستند. این آزمون به تعیینِ علتِ درماتیتِ تماسی (Contact dermatitis) کمک میکند.
ارائهدهنده ابتدا میپرسد از چه نوع صابونها، لوسیونها، موادِ آرایشی و زیورآلاتی استفاده میکنید. سپس پچهایی از آلرژنهایِ احتمالی را سفارشیسازی میکنند که به پشتِ شما میچسبند. این پچها را دو تا چهار روز نگه میدارید و سپس ارائهدهنده پچها را برمیدارد تا وجودِ واکنشهایِ آلرژیک را بررسی کند. آنها آلرژیهایِ شما را در یک فهرست گردآوری میکنند و محصولاتی را که استفاده از آنها برای شما ایمن است توصیه خواهند کرد.
پس از آزمایشِ پوستیِ آلرژی چه انتظاری داشته باشم؟
بسته به شدتِ آلرژیهایِ شما، ممکن است کهیرها روی پوستتان از چند دقیقه تا چند روز باقی بمانند. همچنین ممکن است علائمِ آلرژیِ دیگر مانند watery eyes/اشکریزشِ چشم، احتقان یا عطسه داشته باشید. ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت به شما خواهد گفت چه زمانی میتوانید مصرفِ داروهایِ آلرژی را از سر بگیرید.
خطراتِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی چیست؟
اگرچه نادر است، بزرگترین خطر در طولِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی، بروزِ واکنشِ آنافیلاکسی به یک آلرژن است. ارائهدهندهٔ شما میتواند واکنشهایِ آلرژیکِ شدید را با تزریقِ اپینفرین (Epinephrine injection) تشخیص دهد و درمان کند.
نتایج و پیگیری
چه زمانی باید نتایجِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی را دریافت کنم؟
در بیشترِ موارد، نتایجِ آزمایشِ خراش/سوراخکردنِ پوست و آزمایشِ داخلپوستی را اندکی پس از انجامِ آزمایش، زمانی که هنوز در مطبِ ارائهدهنده هستید، دریافت میکنید. دریافتِ نتایجِ آزمونِ پَچ/چسب حدود چهار روز زمان میبرد.
نتایجِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی چه معنایی دارند؟
دو نوع نتیجه میتوانید از آزمایشهایِ پوستیِ آلرژی دریافت کنید:
- مثبت: نتیجهٔ مثبت یعنی به یک ماده آلرژی دارید. اگر آن ماده یک کهیرِ بزرگتر روی پوستِ شما ایجاد کند، معمولاً یعنی نسبت به آن حساستر هستید.
- منفی: نتیجهٔ منفی یعنی به آن ماده آلرژی ندارید.
اگر ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت، آلرژی را در شما تشخیص دهد، با هم یک برنامهٔ درمانی تهیه خواهید کرد. برنامهٔ درمانیِ شما ممکن است شاملِ مواردِ زیر باشد:
- پرهیز از آلرژن.
- مصرفِ داروهایِ آلرژی.
- دریافتِ تزریقهایِ آلرژی (Allergy shots).
- همراهداشتنِ یک اتوانژکتورِ اپینفرین.
- انداختنِ دستبندِ هشدارِ پزشکی یا همراهداشتنِ کارتِ هشدارِ پزشکی با اطلاعاتی دربارهٔ آلرژیهایِ شما.
- افزودنِ آلرژیِ غذاییِ خود به بخش/تنظیمِ اضطراریِ پزشکیِ گوشیِ تلفنِ همراه یا اپلیکیشن.
نتایجِ مثبتِ کاذب و منفیِ کاذبِ آزمایشِ پوستیِ آلرژی چه هستند؟
آزمایشهایِ پوستیِ آلرژی همیشه دقیق نیستند. نتیجهٔ «مثبتِ کاذب (False-positive)» زمانی است که هنگامِ آزمایش به یک ماده واکنش نشان میدهید، اما در زندگیِ روزمره هنگامِ مواجهه با آن ماده هیچ واکنشی ندارید. نتیجهٔ «منفیِ کاذب (False-negative)» زمانی است که هنگامِ آزمایش به یک ماده واکنش نشان نمیدهید، اما خارج از محیطِ پزشکی هنگامِ مواجهه با آن واکنش دارید. اگر ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت دربارهٔ نتایجِ آزمایشِ شما مطمئن نباشد، ممکن است آزمایشهایِ اضافی درخواست کند.
چه زمانی باید با یک ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت تماس بگیرم؟
اگر علائمِ آزاردهندهٔ آلرژی دارید که کیفیتِ زندگیِ شما را تحتِ تأثیر قرار میدهد، به یک ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت مراجعه کنید. آنها میتوانند برای کمک به تشخیصِ آلرژیها آزمایشهایِ پوستیِ آلرژی انجام دهند و با شما برای تدوینِ یک برنامهٔ درمانی همکاری کنند.
اگر پس از تشخیصِ آلرژی با آزمایشِ پوستی همچنان علائم دارید، با ارائهدهندهٔ خود تماس بگیرید. آنها میتوانند آزمایشهایِ بیشتری را برای کمک به تشخیصِ آلرژیها درخواست کنند.
جزئیاتِ تکمیلی
آیا بیمه هزینهٔ آزمایشهایِ پوستیِ آلرژی را پوشش میدهد؟
با ارائهدهندهٔ خدماتِ سلامت خود صحبت کنید. پوشش ممکن است به بیمهٔ شما، هزینهای که ارائهدهنده برای آزمایشهایِ پوستیِ آلرژی دریافت میکند و محلی که درمان میگیرید بستگی داشته باشد. ارائهدهنده ممکن است شما را به هماهنگکنندهٔ مالیِ بیمار (Patient financial coordinator) ارجاع دهد که میتواند هزینهٔ درمانِ شما را برآورد کند.
References/منابع
American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. Allergy Testing. Accessed 4/12/2023.
American Academy of Dermatology Association. Patch Testing Can Find What’s Causing Your Rash. Accessed 4/12/2023.
American College of Allergy, Asthma & Immunology. Testing & Diagnosis. Accessed 4/12/2023.
Food Allergy Research & Education. Skin Prick Tests. Accessed 4/12/2023.
U.S. National Library of Medicine. Allergy Skin Test. Accessed 4/12/2023.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
