اختلال نقص توجه/بیشفعالی در بزرگسالان (Adult ADHD) چیست؟
اختلال نقص توجه/بیشفعالی (Attention-Deficit Hyperactivity Disorder – ADHD) یک اختلال عصبی است که با مجموعهای از رفتارها شناخته میشود. این اختلال پیشتر بهعنوان اختلال نقص توجه (ADD) نامیده میشد. ADHD فقط مختص کودکان نیست؛ بزرگسالان نیز میتوانند به این اختلال مبتلا باشند. بنابراین، ADHD اختلالی است که میتواند در طول عمر یک فرد ادامه یابد. این اختلال در مردان بزرگسال شایعتر است. افراد مبتلا به ADHD در توجهکردن (کارکرد اجرایی) در مدرسه، محل کار یا خانه مشکل دارند. حتی زمانی که تلاش میکنند تمرکز کنند، توجهکردن برایشان دشوار است. این موضوع میتواند تا حدی بر روابط نیز تأثیر بگذارد.
علائم ADHD در بزرگسالان
بزرگسالانی که ADHD دارند بیشتر در معرض حواسپرتی، بیدقتی یا تکانشگری هستند. کسی که در توجهکردن مشکل دارد، ممکن است اگر ۶ علامت یا بیشتر از موارد زیر را داشته باشد، مبتلا به ADHD بزرگسال باشد:
- در پیروی از دستورالعملها مشکل دارد.
- در تمرکز بر فعالیتها در مدرسه، محل کار و/یا خانه مشکل دارد.
- از کاری به کار دیگر میرود، گاهی بدون اینکه کار اول را کامل کند.
- اغلب وسایلش را گم میکند.
- به نظر میرسد گوش نمیدهد.
- به جزئیات توجه دقیق ندارد.
- بهنظر آشفته و بینظم است.
- در کارهایی که نیاز به برنامهریزی دارند مشکل دارد.
- چیزها را فراموش میکند.
- بهراحتی حواسش پرت میشود.
کسی که تکانشگر است، ممکن است اگر علائم زیر را داشته باشد، ADHD بزرگسال داشته باشد:
- تصمیمها را سریع و بدون فکرکردن کافی میگیرد.
- وسط حرف دیگران میپرد.
- زیاد صحبت میکند.
- بیقرار است یا نمیتواند آرام بنشیند.
- همیشه در حال جنبوجوش است.
- بیقرار است یا در صبرکردن برای نوبت مشکل دارد.
علت ADHD در بزرگسالان
افراد مبتلا به ADHD به میزان کافی مواد شیمیایی در بخشهایی از مغز که به سازماندهی افکار کمک میکنند، تولید نمیکنند. تصور میشود که این کمبود مواد شیمیایی علت ADHD است. این کمبود ممکن است به دلیل ژنتیک فرد باشد. تحقیقات نشان دادهاند ADHD در افرادی که یکی از اعضای نزدیک خانوادهشان مبتلا باشد، شایعتر است.
پژوهشهای اخیر نشان میدهد عوامل خطری برای ADHD وجود دارند، از جمله:
- سیگارکشیدن در دوران بارداری
- سوءمصرف مواد در دوران بارداری
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی (مانند سرب)
- آسیب مغزی
- وزن کم هنگام تولد
- ژنتیک
تشخیص ADHD در بزرگسالان
فردی که ADHD دارد باید دستکم بهمدت ۶ ماه علائم را تجربه کرده باشد. ممکن است شما در کودکی تشخیص ADHD گرفته باشید یا بدون تشخیص باقی مانده باشید. برخی بزرگسالان وقتی متوجه میشوند فرزندانشان ADHD دارند، خودشان هم تشخیص داده میشوند.
اگر علائم پایدار ADHD در بزرگسالی را مشاهده میکنید، با پزشک خود صحبت کنید. او علائم، سبک زندگی و سلامت کلی شما را بررسی خواهد کرد. برای تشخیص ADHD در بزرگسالان، باید علائم پیش از سن ۱۲ سالگی وجود داشته باشند.
آیا ADHD در بزرگسالان قابل پیشگیری یا اجتناب است؟
نمیتوان از ADHD در بزرگسالان پیشگیری یا از آن اجتناب کرد.
درمان ADHD در بزرگسالان
بزرگسالان مبتلا به ADHD میتوانند علائم خود را مدیریت کنند. ابتدا باید بخشهایی از زندگی که بیشتر تحتتأثیر ADHD هستند را شناسایی کنید و سپس درمان مناسب برای آنها بیابید. گزینههای درمان شامل دارو، درمان (تراپی) و/یا تغییر سبک زندگی است.
دارو
یکی از انواع داروهایی که برای درمان ADHD استفاده میشود، روانتحریککنندهها (Psychostimulants) هستند. این داروها شامل متیلفنیدیت (Methylphenidate)، دکستروآمفتامین (Dextroamphetamine) و دارویی است که دکستروآمفتامین و آمفتامین را ترکیب میکند. این داروها در بیشتر افراد اثر محرک دارند، اما در افراد مبتلا به ADHD اثر آرامبخش دارند. آنها تمرکز و توجه را بهبود میبخشند و رفتارهای تکانشی و بیشفعالی را کاهش میدهند. پزشک ممکن است داروهای غیرمحرک دیگری مانند اتوموکستین (Atomoxetine)، کلونیدین (Clonidine)، دسیپرامین (Desipramine)، ایمیپرامین (Imipramine) یا بوپروپیون (Bupropion) را در نظر بگیرد.
تمام داروها عوارض جانبی دارند. روانتحریککنندهها میتوانند باعث کاهش اشتها، معدهدرد یا سردرد شوند. کاهش اشتها ممکن است در برخی افراد باعث کاهش وزن ناخواسته شود. این عارضه بیشتر در کودکان دیده میشود. بعضی افراد دچار بیخوابی میشوند. سایر عوارض احتمالی شامل تپش قلب، درد قفسه سینه یا استفراغ هستند. برای جلوگیری یا کاهش این عوارض به این نکات توجه کنید:
- از کمترین دوزی استفاده کنید که همچنان بیشفعالی یا بیتوجهی را کنترل کند. پزشک دوز مناسب را تعیین خواهد کرد.
- اگر دارو موجب ناراحتی معده میشود، آن را همراه غذا مصرف کنید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- از پزشک بپرسید آیا میتوانید در آخر هفتهها دارو را مصرف نکنید.
- اگر داروی طولانیاثر مصرف میکنید، آن را پیش از بلع نشکنید، خرد نکنید یا نجَوید.
مهم است دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. حتی اگر فکر میکنید دارو مؤثر نیست، توصیههای او را دنبال کنید. داروهای ADHD ثابت کردهاند که توانایی فرد را برای انجام وظایف خاص بهبود میدهند، مانند توجهکردن یا افزایش خودکنترلی. مدت زمان مصرف دارو برای هر فرد متفاوت است. برخی فقط ۱ تا ۲ سال نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر به درمان طولانیمدتتر نیاز دارند.
درمان (تراپی)
اگر پزشک تشخیص دهد که ADHD بزرگسال دارید، ممکن است تراپی توصیه کند. این میتواند شامل مشاوره فردی و/یا گروههای حمایتی باشد. پزشک ممکن است مشاوره و تست تخصصی نزد فردی که در درمان ADHD تخصص دارد را پیشنهاد دهد. شما میتوانید راههایی برای تغییر محیط کار و بهحداقلرساندن عوامل حواسپرتی بیاموزید. ابزارهای سازماندهی میتوانند به تمرکز در فعالیتهای خانه و محل کار کمک کنند. بسیاری از افراد مبتلا به ADHD مشاوره را مفید میدانند.
تغییر سبک زندگی
برای بهبود وضعیت، ایجاد تغییرات شخصی اهمیت دارد. این تغییرات میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- تنظیم برنامه و پایبندی به آن: داشتن برنامه مشخص شما را منظم، متمرکز و در مسیر نگه میدارد.
- فکرکردن پیش از عمل: اگر میدانید تمایل به تکانشگری دارید، سعی کنید بیشتر به تصمیمات فکر کنید. مزایا و معایب و همچنین خطرات احتمالی را در نظر بگیرید. فکر کنید که تصمیم شما چه تأثیری بر دیگران خواهد داشت.
- داشتن روال سالم و متعادل: رژیم غذایی، ورزش و خواب خود را منظم نگه دارید. از مواد یا شرایطی که باعث رفتارهای منفی میشوند، اجتناب کنید.
زندگی با ADHD در بزرگسالان
افراد مبتلا به ADHD باید بهطور منظم برای معاینه نزد پزشک بروند. یک عمر رفتارهای ناشی از ADHD میتواند مشکلات اجتماعی ایجاد کند، مانند عزتنفس پایین، مشکلات تحصیلی یا شغلی و مشکلات روابط. ADHD میتواند خطر اعتیاد را افزایش دهد. برخی افراد مبتلا به ADHD ممکن است مشکل خواب یا تغذیه داشته باشند. همچنین ممکن است شرایط سلامتی مرتبطی نیز وجود داشته باشد (که گاهی با ADHD بزرگسال اشتباه گرفته میشوند). این شرایط میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- اضطراب
- افسردگی
- اختلال دوقطبی
- اختلال نافرمانی مقابلهای (ODD)
- سندرم تورت
- ناتوانیهای یادگیری
- سوءمصرف مواد
پرسشهایی که باید از پزشک بپرسید
- اگر در کودکی تشخیص ADHD گرفتم، آیا در بزرگسالی هم ادامه خواهد داشت؟
- کدام دارو برای من بهترین است؟ عوارض جانبی آن چیست؟
- آیا همیشه باید دارو مصرف کنم؟
- آیا دارو باید بهطور منظم مصرف شود تا مؤثر باشد؟
- آیا تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی میتواند به ADHD کمک کند؟
- آیا مشاوره میتواند در حل مشکلات مربوط به روابط مفید باشد؟
منابع
- Children and Adults with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (CHADD): For Adults
- National Institute of Mental Health: Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder
- National Institute of Mental Health: Could I Have Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Adults: What You Need to Know
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
