آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران در هیسترکتومی آبدومینال
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
هیسترکتومی چیست؟
هیستركتومی به برداشتن رحم گفته می‌شود. انواع گوناگونی از هیستركتومی وجود دارد. در نوع سوپراسرویكال (بالای گردن رحم)، گردن رحم در محل باقی میماند. در هیستركتومی کامل، كل رحم به همراه گردن رحم برداشته می‌شود. سالپنگواوفورکتومی دو طرفه به برداشتن لولههای فالوپ و هر دو تخمدان گفته می‌شود که ممکن است هم‌زمان با انجام هیسترکتومی کامل صورت پذیرد. هیستركتومی تهاجمی یا رادیكال معمولاً برای سرطانهای سرویكس به كار برده می‌شود و در آن علاوه بر بافت‌های اطراف گردن رحم، قسمت بالایی مهبل نیز برداشته میشوند.
برای انجام هیستركتومی جراح ممکن است رحم را از راه مهبل خارج کند، یا با یک برش روی شکم جراحی را انجام دهد و یا از لاپاراسکوپی که در آن از یک سیستم رباتی استفاده می‌شود، کمک بگیرد. یا ممکن است ترکیبی از این روش‌ها استفاده شود. روش جراحی به بیماری در حال درمان، مهارت جراح و عواملی مثل داشتن سابقه زایمان طبیعی و اندازه رحم بستگی دارد.
برای درمان تومور رحمی یا تومورهای بزرگ تخمدان، جراحان از روش هیستركتومی شكمی استفاده میكنند. برای درمان افتادگی رحم، هیستركتومی مهبلی ترجیح داده می‌شود. دوره بازیابی (ریکاوری) بسته به نوع جراحی انجام شده معمولاً چندین هفته طول می‌کشد.
آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هرگونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید و موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
- بعد از عمل جراحی و پس از هوشیار شدن و با نظر پزشک و همچنین در صورت نداشتن حالت تهوع، رژیم مایعات شروع کنید.
- در صورتی که حالت تهوع و استفراغ داشتید از خوردن و آشامیدن خودداری نمایید.
فعالیت:
پس از هوشیار شدن و با کمک پرستار، ابتدا بنشینید، سپس پاهای خود را از لبه تخت آویزان کنید. در صورت نداشتن سرگیجه و تاری دید و… از تخت خارج شوید. دقت کنید حتماً پرستار بخش را در زمان خارج شدن از تخت مطلع فرمایید تا در کنار شما باشد.
مراقبت:
- جهت پیشگیری از عوارض بعد از عمل جراحی، تمرینات تنفسی و ورزش‌های پا را انجام دهید.
- در هنگام راه رفتن، سرفه و تنفس عمیق، محل بخیه را با دست گرفته و ثابت نگه دارید تا از درد در ناحیه عمل جلوگیری نمائید.
- دائماً در یک وضعیت در تخت قرار نگیرید و مرتباً تغییر وضعیت دهید. حرکات نرمشی در تخت را انجام داده و از لخته شدن خون در عروق پا جلوگیری نمائید.
- در صورت بروز علائم سرگیجه، خونریزی شدید و احتباس ادراری به پرستار خود اطلاع دهید.
- جهت به حداقل رساندن عفونت‌های بیمارستان در مدت بستری، بهداشت فردی اعم از بهداشت ناحیه ادراری، تناسلی و شستشوی دست‌ها با صابون را رعایت نمائید.
- جهت جبران مایعات از دست رفته، مایعات فراوان مصرف نمائید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
دارو:
داروها طبق دستور پزشک در فواصل و زمان معین توسط پرستار به شما داده می‌شود.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی و تغذیه:
بهتر است از رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین و فیبر (سبزیجات، میوه و…) استفاده کرده و از مصرف غذاهایی که باعث ایجاد یبوست می‌شود جداً خودداری کنید.
فعالیت:
- از زور زدن و بلند کردن وسایل سنگین خودداری کنید و تا زمان بهبودی کامل رانندگی نکنید.
- میزان فعالیت متوسط داشته باشید و از فعالیت‌های سنگین و یا استراحت و نشستن طولانی بپرهیزید.
مراقبت:
- خارج نمودن رحم اصولاً نباید تأثیری در کیفیت زندگی و فعالیت جنسی شما داشته باشد و در صورت هر گونه نگرانی و یا مشکلی حتماً باید با پزشک معالج خود مشورت نمائید.
- جهت رفع احتباس ادراری از کیف آب گرم، ریختن آب روی ناحیه تناسلی و نشستن روی توالت استفاده نمایید.
- از جوراب‌های کشی و حرکات نرمشی مانند حرکت دورانی مچ پا استفاده نمایید.
- از خوابیدن طولانی‌مدت، نشستن طولانی‌مدت روی مبل یا صندلی و روی هم انداختن پاها خودداری کنید.
- 48 ساعت پس از جراحی می‌توانید روزانه به صورت سرپائی دوش بگیرید.
- پس از استحمام روزانه محل عمل را خشک کنید، نیازی به پانسمان مجدد نمی‌باشد.
- بهداشت شخصی خود را رعایت فرمایید و لباس‌های زیر را روزانه تعویض نمایید.
- جهت برداشتن بخیه‌ها، در صورتی که برش شما عرضی باشد، 10-7 روز بعد از عمل و در صورتی که محل برش طولی باشد، 14-10 روز بعد از عمل، به پزشک معالج یا درمانگاه مراجعه نمائید.
- از انجام نزدیکی جنسی (حداقل تا 8-6هفته) خودداری کنید.
- در صورت برداشته شدن هر دو تخمدان، علائم یائسگی مانند گر گرفتگی، تعریق و… مشاهده می‌شود که برای رفع این مشکل با پزشک خود مشورت نمائید.
دارو:
- داروهای تجویزی را طبق دستور پزشک یک دوره کامل و در فواصل معین مصرف کنید.
زمان مراجعه بعدی:
- 7-10 روز بعد از عمل به پزشک معالج یا درمانگاه، مراجعه نمائید.
- بعد از دریافت جواب پاتولوژی حتماً باید به پزشک معالج مراجعه کنید.
علائم هشدار
در صورت داشتن هر یک از علائم زیر به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید.
- قرمزی یا ترشحات چرکی از محل برش جراحی
- بوی بد واژینال
- تب و لرز
- اختلال دفع ادرار، مدفوع
- تهوع استفراغ طول کشیده
- خونریزی شدید
- علائم شوک (سردی اندام‌ها، تنفس تند، گیجی)
- درد و تورم ساق پا
- درد قفسه سینه، تنگی نفس و سرفه
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 19 تیر 1402