الفبای سرطان پوست
الفبای ملانوما (Melanoma) راهی ساده برای بهخاطر سپردنِ نکاتی است که باید در یک خالِ مشکوک (Mole) به آنها توجه کنید. این حروف مخففِ عدمِ تقارن، حاشیه، رنگ، قطر و در حالِ تغییر بودن هستند. این نشانهها میتوانند با انجامِ یک خودمعاینهٔ ماهانهٔ پوست (Self-exam) به شما کمک کنند سرطان پوست (Skin cancer) را زود تشخیص دهید. اگر چیزی در ظاهر یا احساس پوستتان طبیعی به نظر نمیرسد، با یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت صحبت کنید.
الفبای سرطان پوست چه هستند؟
الفبای سرطان پوست پنج علامتِ هشدار برای ملانوما هستند. ملانوما جدیترین نوعِ سرطان پوست است. هر حرف نشاندهندهٔ ویژگیای است که یک ککومکِ سرطانی یا یک خال را توصیف میکند:
- A مخففِ عدمِ تقارن (Asymmetry) است. یک نیمهٔ خال با نیمهٔ دیگر همخوانی ندارد.
- B مخففِ حاشیه (Border) است. لبهها نامنظم یا محو هستند.
- C مخففِ رنگ (Color) است. چند رنگ یا سایه دارد.
- D مخففِ قطر (Diameter) است. خال بزرگتر از پاککنِ مداد است.
- E مخففِ در حالِ تغییر بودن/تبدیل (Evolving) است. هرگونه تغییر در اندازه، شکل، رنگ یا ارتفاع — یا بروزِ علائمِ جدید مانند خارش یا دلمهبستن — باید توسط ارائهدهنده بررسی شود.
اگر هرکدام از الفبای سرطان پوست را مشاهده کردید، فوراً با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرید. تشخیص و درمانِ زودهنگام، نتایج را بهبود میبخشد.
چرا باید پوست خود را از نظرِ علائمِ زودهنگامِ ملانوما بررسی کنم؟
ملانوما جدی است، اما اگر زود تشخیص داده شود درمانپذیریِ بالایی دارد. به همین دلیل، بررسیِ منظمِ پوست مهم است. شما پوستِ خود را بهتر از هرکسی میشناسید؛ بنابراین بیش از دیگران احتمال دارد تغییرات را متوجه شوید، مانند یک خالِ جدید یا ککومکی که از قبل بزرگتر یا پوستهدارتر شده است. شناساییِ زودهنگامِ این علائم، بهترین شانسِ درمانِ قطعی را به شما میدهد.
علامتِ «جوجه اردکِ زشت» در ملانوما چیست؟
اگر تعداد زیادی ککومک یا خال دارید، ممکن است یکی از آنها با بقیه متفاوت به نظر برسد. شاید دلمه بسته، رشد کرده یا برجستهتر از قبل شده باشد. همان یک نقطه جلبِ توجه میکند. ارائهدهندگان به این حالت «علامتِ جوجه اردکِ زشت (Ugly duckling sign)» میگویند. مانند داستانِ کودکی، اشاره دارد به خال یا ککومکی که با بقیه همخوانی ندارد. این میتواند علامتی هشداردهنده از ملانوما باشد.
جزئیات آزمایش
چگونه پوست خود را از نظرِ ملانوما بررسی کنم؟
میتوانید این بررسیِ پوستی را در منزل انجام دهید. از یک اتاقِ پرنور، آینهٔ قدی و یک آینهٔ دستی استفاده کنید. این مراحل را دنبال کنید:
- از جلوی بدن و پشت شروع کنید. با آینهٔ قدی تمامِ قسمتِ جلویی و پشتیِ بدن را بررسی کنید.
- هر دو پهلو را بررسی کنید. دستها را بالا ببرید و به سمتِ چپ و راستِ بدن نگاه کنید.
- داخلِ دهان را نگاه کنید. لبها، زبان و داخلِ گونهها را بررسی کنید.
- بازوها و دستها را معاینه کنید. با آرنجهای خم، ساعدها، بازوهای بالا، کفِ دستها و بینِ انگشتان را بررسی کنید.
- ناواحیِ دشوار برای دیدن را بررسی کنید. با آینهها به پشت، باسن و ناحیهٔ تناسلی نگاه کنید.
- پستانها را بلند کنید. اگر پستان دارید، آنها را بلند کنید تا پوستِ زیرشان را ببینید.
- پاها و کفِ پاها را نگاه کنید. در صورتِ نیاز بنشینید. پشتِ پاها، کفِ پاها و بینِ انگشتانِ پا را بررسی کنید.
- پوستِ سر و گردن را بررسی کنید. با هر دو آینه پشتِ پوستِ سر و گردن را ببینید. موها را باز کنید یا برای نگاهِ نزدیکتر از سشوار استفاده کنید. از آرایشگر یا پیرایشگر خود بخواهید هر نقطهٔ غیرعادی را به شما گوشزد کند.
در طولِ خودمعاینه، هرگونه خال، لک یا نشانهٔ مادرزادی را از سر تا پا یادداشت کنید. از یک خطکشِ کوچک برای اندازهگیریِ ابعادِ آنها استفاده کنید و مراقبِ تغییرات در رنگ، شکل یا اندازه، یا هر زخمی که خوب نمیشود، باشید. گرفتنِ عکس میتواند به پیگیریِ تغییرات در طولِ زمان کمک کند.
هر چند وقت یکبار باید پوست خود را معاینه کنم؟
تقریباً ماهی یکبار پوستِ خود را بررسی کنید؛ ترجیحاً پس از حمام یا دوش. هر نقطه یا تغییری را — و محلِ آن — ثبت کنید. اگر چیزِ جدید یا در حالِ تغییر مشاهده کردید، با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرید.
فوایدِ خودمعاینهٔ پوست چیست؟
ممکن است بررسیِ پوست در ابتدا برایتان ناآشنا باشد، اما عادتی ساده با اثری واقعی است. انجامِ آن آسیبی ندارد و میتواند به شما در شناساییِ نکاتِ مهم کمک کند.
تغییراتِ پوستی اغلب بهآرامی رخ میدهند. شناختِ دقیقِ پوستتان باعث میشود هرگاه چیزی سرِ جای خود نیست بهراحتی متوجه شوید. این آگاهی میتواند به دستیابیِ سریعتر به پاسخها منجر شود. شناساییِ زودهنگامِ سرطانِ پوست در مراحلِ اولیه، گزینههای بیشتری پیشِ رو میگذارد — و شانسِ موفقیتِ درمان را بسیار بهتر میکند.
اما نگران نشوید — هر تغییرِ پوستی به معنیِ سرطان نیست. و هر ضایعهٔ پوستی (Lesion) که با معیارهای ایبیسیدیئی یا «جوجه اردکِ زشت» همخوانی داشته باشد، الزاماً سرطانِ پوست نیست. با این حال به غریزهٔ خود اعتماد کنید، و اگر چیزی در ظاهر یا احساسِ پوستتان درست به نظر نمیرسد، با ارائهدهندهٔ خود تماس بگیرید. یک بررسیِ سریع میتواند همهچیز را تغییر دهد.
نتایج و پیگیری
چه زمانی دربارهٔ تغییر در پوست یا یک خال با پزشک تماس بگیرم؟
اگر مواردِ زیر را مشاهده کردید، با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرید:
- تغییر در اندازه، رنگ یا شکلِ یک خال یا نشانِ پوستیِ موجود
- زخمی که خوب نمیشود
- خالی که میخارد یا خونریزی میکند
متخصص پوست (Dermatologist) میتواند نواحیِ مشکوک را زود ارزیابی و درمان کند. آنها همچنین هرگونه تغییر را در طولِ زمان پیگیری خواهند کرد. اگر در معرضِ خطرِ بالاترِ ملانوما یا دیگر سرطانهای پوست هستید، ارائهدهنده ممکن است ویزیتهای منظم را توصیه کند.
References/منابع
American Academy of Dermatology Association. Find Skin Cancer: How to Perform a Skin Self-Exam. Last updated 5/15/2023. Accessed 8/21/2025.
American Academy of Dermatology Association. What To Look For: ABCDEs Of Melanoma. Last updated 12/14/2022. Accessed 8/21/2025.
American Cancer Society. How to Do a Skin Self-Exam. Last revised 6/26/2024. Accessed 8/21/2025.
DermNet (NZ). Check Your Skin Today. Last updated 6/2021. Accessed 8/21/2025.
Skin Cancer Foundation (U.S.). Self-Exams Save Lives. Last updated 7/2024. Accessed 8/21/2025.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
