فرزند شما بهدلیل کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis/UC) در بیمارستان بستری بوده است. این بیماری باعث التهاب در لایهٔ داخلی کولون و راستروده (رودهٔ بزرگ) میشود و در اثر آن، پوشش داخلی روده آسیب میبیند و ممکن است خونریزی یا ترشح موکوس یا چرک ایجاد کند.
زمانی که در بیمارستان بودید
احتمالاً به فرزند شما مایعات از طریق ورید (سرم داخلوریدی/Intravenous/IV) تزریق شده است. ممکن است موارد زیر را نیز دریافت کرده باشد:
- انتقال خون (Blood transfusion)
- تغذیه از طریق لولهٔ تغذیه یا ورید (Feeding tube or IV nutrition)
- دارو برای کنترل اسهال
ممکن است برای کاهش التهاب، پیشگیری یا درمان عفونت، یا تقویت سیستم ایمنی بدن، داروهایی به فرزند شما داده شده باشد.
همچنین ممکن است فرزند شما تحت عمل جراحی قرار گرفته باشد، مانند:
- برداشتن کولون (Colectomy)
- برداشتن کولون و بیشتر قسمتهای راستروده
- ایجاد ایلئوستومی (Ileostomy)
- برداشتن بخشی از کولون
آنچه باید در منزل انتظار داشته باشید
فرزند شما احتمالاً فاصلههای طولانی بدون عود بیماری کولیت اولسراتیو خواهد داشت.
رژیم غذایی کودک شما
هنگامی که فرزندتان از بیمارستان مرخص میشود، ممکن است لازم باشد فقط مایعات بنوشد یا رژیم غذایی متفاوتی از حالت معمول داشته باشد. دستورهای ارائهشده توسط ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت (Health care provider) کودک را بهدقت دنبال کنید و از او بپرسید چه زمانی میتوانید رژیم غذایی عادی را از سر بگیرید.
به کودک خود موارد زیر را بدهید:
- رژیم غذایی سالم و متعادل؛ مهم است که فرزندتان کالری، پروتئین و مواد مغذی کافی از گروههای غذایی مختلف دریافت کند.
- رژیم غذایی کمچربیهای اشباع و قند.
- وعدههای غذایی کوچک، مکرر و همراه با مایعات فراوان.
برخی غذاها و نوشیدنیها ممکن است علائم فرزند شما را بدتر کنند. این غذاها ممکن است همیشه برای او مشکلزا باشند یا فقط در زمان عود بیماری (flare-up) موجب ناراحتی شوند.
از مصرف خوراکیهایی که میتوانند علائم کودک را بدتر کنند، خودداری کنید:
- فیبر زیاد ممکن است علائم را تشدید کند. اگر خوردن میوه و سبزی خام موجب ناراحتی کودک میشود، آنها را بپزید یا بخار دهید.
- از دادن غذاهایی که تولید گاز میکنند بپرهیزید، مانند لوبیا، غذاهای تند، کلم، کلمبروکلی، گلکلم، آبمیوهٔ خام و میوهها بهویژه مرکبات.
- کافئین میتواند اسهال را بدتر کند؛ بنابراین مصرف نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند نوشابه، نوشیدنی انرژیزا، چای و شکلات را محدود یا حذف کنید.
در مورد مکملها با ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت مشورت کنید؛ ممکن است کودک شما نیاز به موارد زیر داشته باشد:
- مکمل آهن (Iron supplement) در صورت ابتلا به کمخونی
- مکملهای تغذیهای (Nutrition supplements)
- مکملهای کلسیم و ویتامین D برای حفظ سلامت استخوانها
با یک متخصص تغذیه (Dietitian) مشورت کنید تا مطمئن شوید فرزندتان تغذیهٔ کافی و مناسب دارد، بهویژه اگر وزن کم کرده است یا رژیم غذاییاش محدود شده.
مدیریت استرس
فرزند شما ممکن است از بابت احتمال وقوع حادثهٔ رودهای (Bowel accident) احساس نگرانی، خجالت، ناراحتی یا افسردگی داشته باشد. ممکن است برایش سخت باشد در فعالیتهای مدرسه شرکت کند. شما میتوانید با حمایت و آگاهیبخشی به او کمک کنید تا با بیماری کنار بیاید.
برای مدیریت کولیت اولسراتیو کودک، نکات زیر را دنبال کنید:
- با فرزندتان صادقانه و باز صحبت کنید و به پرسشهایش دربارهٔ بیماری پاسخ دهید.
- به او کمک کنید فعال بماند. دربارهٔ نوع ورزشها و فعالیتهای مناسب با پزشک مشورت کنید.
- انجام یوگا یا تایچی، گوش دادن به موسیقی، مطالعه، مدیتیشن یا حمام آب گرم میتواند به آرامش کودک و کاهش استرس کمک کند.
- دیدار با مشاور روانشناسی میتواند به افزایش اعتمادبهنفس کودک کمک کند.
- اگر فرزندتان علاقهاش را به مدرسه، دوستان یا فعالیتها از دست داده است، ممکن است افسرده باشد. در این صورت با مشاور سلامت روان مشورت کنید.
میتوانید برای دریافت حمایت بیشتر به گروههای حمایتی بپیوندید. بنیاد کرون و کولیت آمریکا (Crohn’s & Colitis Foundation of America/CCFA) یکی از این گروههاست که فهرستی از منابع، پایگاه دادهٔ پزشکان متخصص کولیت اولسراتیو، اطلاعات گروههای حمایتی محلی و وبسایتی ویژهٔ نوجوانان ارائه میدهد.
www.crohnscolitisfoundation.org/patientsandcaregivers/justlikeme
داروها
ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت ممکن است برای تسکین علائم، داروهایی برای فرزندتان تجویز کند. بر اساس شدت بیماری و پاسخ به درمان، ممکن است کودک به یک یا چند دارو نیاز داشته باشد:
- داروهای ضد اسهال (Anti-diarrhea medicines) مانند لوپرامید (Loperamide) میتوانند در اسهال شدید کمککننده باشند. این داروها بدون نسخه قابل تهیهاند، اما پیش از مصرف باید با پزشک مشورت کنید، زیرا در برخی موارد مصرف آنها برای کولیت اولسراتیو توصیه نمیشود.
- مکملهای فیبر (Fiber supplements) مانند پسیلیوم (Psyllium) یا متیلسلولز (Methylcellulose) ممکن است به بهبود علائم کمک کنند.
- پیش از مصرف هر نوع ملین (Laxative medicine) با پزشک مشورت کنید.
- برای درد خفیف میتوانید از استامینوفن (Acetaminophen) استفاده کنید. داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن (Ibuprofen) یا ناپروکسن (Naproxen) ممکن است علائم را بدتر کنند. کودکان خردسال نباید آسپرین مصرف کنند. در صورت نیاز ممکن است پزشک مسکنهای قویتر با نسخه تجویز کند.
انواع مختلفی از داروها برای پیشگیری یا درمان حملات کولیت اولسراتیو وجود دارد. هدف درمان، ایجاد و حفظ بهبودی (Remission) و بازگرداندن احساس سلامتی به کودک است.
پیگیریها (Follow-up)
مراقبتهای بعدی فرزندتان بر اساس نیازهای او تنظیم میشود. پزشک به شما اطلاع میدهد چه زمانی باید معاینهٔ درون راستروده و کولون از طریق لولهٔ انعطافپذیر (سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی) انجام شود. ممکن است آزمایش خون و مدفوع در زمان تشخیص و سپس در فواصل منظم برای پیگیری بیماری انجام گیرد.
مواردی که باید با پزشک تماس بگیرید
در صورت مشاهدهٔ هر یک از موارد زیر، با ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت تماس بگیرید:
- درد یا گرفتگی در پایین شکم که برطرف نمیشود
- اسهال خونی همراه با موکوس یا چرک
- اسهال کنترلنشده با رژیم یا دارو
- خونریزی، ترشح یا زخم در ناحیهٔ مقعد
- درد جدید در ناحیهٔ مقعد
- تب بیش از ۲ تا ۳ روز یا تب بالاتر از °۳۸ سانتیگراد (°۱۰۰٫۴ فارنهایت) بدون علت مشخص
- تهوع و استفراغ بیش از یک روز
- زخمهای پوستی که بهبود نمییابند
- درد مفاصل که مانع فعالیتهای روزمره کودک میشود
- احساس نیاز فوری به اجابت مزاج
- بیدار شدن از خواب برای دفع مدفوع
- عدم افزایش وزن، بهویژه در نوزاد یا کودک در حال رشد
- عوارض جانبی ناشی از داروهای تجویزی
منابع
Bitton S, Markowitz JF. Ulcerative colitis in children and adolescents. In: Wyllie R, Hyams JS, Kay M, eds. Pediatric Gastrointestinal and Liver Disease. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2021:chap 43.
Stein RE, Anupindi SA, Baldassano RN. Inflammatory bowel disease. In: Kliegman RM, St. Geme JW, Blum NJ, eds, et al. Nelson Textbook of Pediatrics. 22nd ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2025:chap 382.
Velazco CS, McMahon L, Ostlie DJ. Inflammatory bowel disease. In: Holcomb GW, Murphy JP, St. Peter SD, eds. Holcomb and Ashcraft’s Pediatric Surgery. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 41.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
