فرزند شما برای درمان بیماری کرون (Crohn disease) در بیمارستان بستری بوده است. این مطلب به شما توضیح میدهد که پس از ترخیص از بیمارستان، چگونه از فرزند خود در منزل مراقبت کنید.
زمانی که در بیمارستان بودید
فرزند شما به دلیل بیماری کرون در بیمارستان بستری بود. این بیماری نوعی التهاب در لایههای سطحی و عمقی رودهٔ کوچک، رودهٔ بزرگ یا هر دو است.
شدت بیماری میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. ممکن است از فرزند شما آزمایشها، بررسیهای آزمایشگاهی و عکسبرداری با اشعهٔ ایکس (X-ray) انجام شده باشد. همچنین ممکن است پزشک از طریق کولونوسکوپی (Colonoscopy) درون راستروده و کولون فرزندتان را با استفاده از لولهای انعطافپذیر بررسی کرده باشد. در طی این فرایند ممکن است نمونهای از بافت (بیوپسی/Biopsy) گرفته شده باشد.
ممکن است از فرزند شما خواسته شده باشد چیزی نخورد یا نیاشامد و فقط از طریق سرم وریدی (Intravenous/IV line) تغذیه شده باشد. همچنین ممکن است مواد مغذی ویژهای از طریق لولهٔ تغذیه (Feeding tube) دریافت کرده باشد.
فرزند شما ممکن است مصرف داروهایی را برای درمان بیماری کرون آغاز کرده باشد.
همچنین ممکن است نیاز به انجام یکی از انواع زیر از جراحیها پیدا کرده باشد:
- ترمیم فیستول (Fistula repair)
- برداشت بخشی از رودهٔ باریک (Small bowel resection)
- ایلئوستومی (Ileostomy)
- برداشت بخشی یا تمام کولون (Partial or total colectomy)
آنچه باید در منزل انتظار داشته باشید
پس از یک دورهٔ شعلهور شدن بیماری کرون (Flare-up)، ممکن است فرزند شما احساس خستگی کند و انرژی کمتری نسبت به قبل داشته باشد. این وضعیت بهمرور زمان بهتر میشود. از ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت (Health care provider) دربارهٔ عوارض جانبی داروهای جدید سؤال کنید.
فرزند شما باید بهطور منظم ویزیت شود و احتمالاً نیاز به آزمایش خون و مدفوع مکرر خواهد داشت، بهویژه اگر از داروهای جدید استفاده میکند.
اگر فرزند شما با لولهٔ تغذیه (Feeding tube) به خانه بازگشته است، لازم است یاد بگیرید چگونه لوله و ناحیهٔ ورود آن به بدن را تمیز و نگهداری کنید. اگر فرزندتان بهاندازهٔ کافی بزرگ است، به او کمک کنید تا دربارهٔ بیماری و مراقبت از خود آگاهی پیدا کند.
رژیم غذایی فرزند شما
در آغاز بازگشت به خانه، ممکن است فرزندتان فقط بتواند مایعات مصرف کند یا لازم باشد غذاهای متفاوتی از قبل بخورد. از پزشک بپرسید چه زمانی میتواند رژیم معمول خود را از سر بگیرد.
به فرزند خود بدهید:
- رژیم غذایی سالم و متعادل: بسیار مهم است که فرزندتان کالری، پروتئین و مواد مغذی کافی از گروههای غذایی مختلف دریافت کند.
- رژیمی کمچربی و کمقند.
- وعدههای غذایی کوچک و مکرر همراه با مایعات فراوان.
برخی خوراکیها و نوشیدنیها ممکن است علائم بیماری را بدتر کنند. این مواد میتوانند همیشه یا فقط در دورهٔ عود بیماری باعث مشکل شوند.
تلاش کنید از غذاهای زیر که علائم را تشدید میکنند، پرهیز کنید:
- اگر فرزندتان نمیتواند مواد لبنی (Dairy foods) را بهخوبی هضم کند، مصرف آنها را محدود کنید. میتوانید از پنیرهای کملاکتوز مانند سوئیسی یا چدار استفاده کنید یا از محصولات آنزیمی حاوی لاکتاز (مانند لاکتید/Lactaid) برای تجزیهٔ لاکتوز کمک بگیرید. اگر لازم است مصرف لبنیات قطع شود، با کارشناس تغذیه (Dietitian) دربارهٔ دریافت کافی کلسیم و ویتامین D مشورت کنید.
- مصرف زیاد فیبر ممکن است علائم را بدتر کند. اگر خوردن میوهها یا سبزیهای خام باعث ناراحتی میشود، آنها را بپزید یا بخارپز کنید. اگر این کار مؤثر نبود، از غذاهای کمفیبر استفاده کنید.
- از غذاهای ایجادکنندهٔ گاز مانند لوبیا، غذاهای تند، کلم، بروکلی، گلکلم، آبمیوهٔ خام و میوهها (بهویژه مرکبات) پرهیز کنید.
- کافئین را محدود یا حذف کنید، زیرا میتواند باعث تشدید اسهال شود. به یاد داشته باشید که برخی نوشابهها، نوشیدنیهای انرژیزا، چای و شکلات حاوی کافئین هستند.
از پزشک دربارهٔ نیاز فرزندتان به ویتامینها و مواد معدنی اضافی بپرسید:
- مکمل آهن (در صورت کمخونی)
- مکملهای تغذیهای
- کلسیم و ویتامین D برای استحکام استخوانها
- تزریق ویتامین B-12 برای پیشگیری از کمخونی
حتماً با کارشناس تغذیه همکاری کنید تا مطمئن شوید فرزندتان تغذیهٔ مناسبی دارد، بهویژه اگر وزن کم کرده یا رژیم غذاییاش بسیار محدود شده است.
مدیریت استرس
فرزند شما ممکن است نسبت به احتمال حادثهٔ رودهای (Bowel accident) نگران، خجالتزده یا حتی اندوهگین و افسرده باشد. ممکن است شرکت در فعالیتهای مدرسه برای او دشوار شود. شما میتوانید با حمایت و آگاهیرسانی، به او در سازگاری با این وضعیت کمک کنید.
نکات زیر برای مدیریت بیماری کرون در کودکان مفید است:
- با فرزند خود صادقانه گفتوگو کنید و به همهٔ پرسشهایش دربارهٔ بیماری پاسخ دهید.
- او را به فعال بودن تشویق کنید. دربارهٔ فعالیتها و ورزشهای مناسب با پزشک مشورت کنید.
- فعالیتهایی مانند یوگا، تایچی، گوشدادن به موسیقی، تمرینهای آرامسازی، مدیتیشن، مطالعه یا حمام گرم میتواند به کاهش استرس کمک کند.
- در صورت نیاز، مشاور یا روانشناس کودک میتواند به افزایش اعتمادبهنفس او کمک کند.
- اگر مشاهده کردید فرزندتان علاقه به مدرسه، دوستان یا فعالیتها را از دست داده است، یا بهنظر میرسد افسرده است، با مشاور سلامت روان صحبت کنید.
- پیوستن به گروههای حمایتی میتواند برای شما و فرزندتان مفید باشد. یکی از این گروهها، بنیاد کرون و کولیت آمریکا (Crohn’s & Colitis Foundation of America – CCFA) است که منابع آموزشی، پایگاه دادهٔ پزشکان متخصص، اطلاعات گروههای محلی و وبسایتی برای نوجوانان در اختیار دارد:
www.crohnscolitisfoundation.org/patientsandcaregivers/justlikeme
داروها
ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت ممکن است داروهایی برای تسکین علائم تجویز کند. بسته به شدت بیماری و پاسخ فرزندتان به درمان، ممکن است یک یا چند نوع از داروهای زیر استفاده شود:
- داروهای ضداسهال (Anti-diarrhea medicines) در صورت اسهال شدید مفیدند. لوپرامید (Loperamide) بدون نسخه قابل تهیه است، ولی همیشه قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید، زیرا گاهی مصرف آن برای بیماران مبتلا به کرون توصیه نمیشود.
- مکملهای فیبر (Fiber supplements) ممکن است به بهبود علائم کمک کنند. پودر پسیلیوم (Psyllium) یا متیلسلولز (Methylcellulose) بدون نسخه در دسترس است.
- پیش از مصرف هرگونه ملین (Laxative) با پزشک مشورت کنید.
- برای درد خفیف میتوانید استامینوفن (Acetaminophen) بدهید. داروهایی مانند آسپرین (Aspirin)، ایبوپروفن (Ibuprofen) یا ناپروکسن (Naproxen) ممکن است علائم را بدتر کنند. کودکان خردسال نباید آسپرین مصرف کنند. حتماً دربارهٔ داروی مناسب با پزشک مشورت کنید.
- داروهای متعددی برای پیشگیری یا درمان حملات بیماری کرون وجود دارد. برخی از آنها عوارض جانبی جدیتری دارند. هدف درمان دارویی، ایجاد و حفظ بهبودی (Remission) و بهبود کیفیت زندگی کودک است. ممکن است فرزندتان برای سالها نیاز به مصرف دارو داشته باشد، بنابراین همهٔ پرسشهای خود را از پزشک بپرسید تا درک دقیقی از داروها داشته باشید.
- پس از جراحی، نیز یکی از این داروها برای او تجویز خواهد شد.
همچنین میتوانید برای کمک به فرزندتان کارهای زیر را انجام دهید:
- با او دربارهٔ داروها گفتوگو کنید تا بداند چرا باید طبق دستور مصرف کند.
- اگر سنش مناسب است، نحوهٔ مصرف مستقل داروها را به او آموزش دهید.
زمان تماس با پزشک
داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب میکنند ممکن است خطر عوارض را افزایش دهند. اگر فرزندتان از این داروها استفاده میکند، پزشک احتمالاً هر سه ماه یکبار او را برای بررسی مشکلات احتمالی ویزیت خواهد کرد.
در صورت مشاهدهٔ موارد زیر، فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- درد یا گرفتگی در ناحیهٔ پایین شکم که برطرف نمیشود
- اسهال خونی، اغلب همراه با مخاط یا چرک
- اسهال غیرقابلکنترل با تغییر رژیم یا دارو
- خونریزی، ترشح یا زخم در ناحیهٔ مقعد
- درد جدید در مقعد
- تب بیش از ۳۸°سانتیگراد (°۱۰۰٫۴ فارنهایت) یا تب بیش از ۲ تا ۳ روز بدون علت مشخص
- حالت تهوع یا استفراغ بیش از یک روز
- زخم یا ضایعهٔ پوستی که بهبود نمییابد
- درد مفاصل که مانع فعالیتهای روزمره میشود
- احساس نیاز فوری به اجابت مزاج بدون هشدار قبلی
- بیدار شدن از خواب برای دفع مدفوع
- عدم افزایش وزن (بهویژه در نوزادان و کودکان در حال رشد)
- عوارض جانبی ناشی از داروهای تجویزشده
منابع
Dotson JL, Boyle B. Crohn disease. In: Wyllie R, Hyams JS, Kay M, eds. Pediatric Gastrointestinal and Liver Disease. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2021:chap 42.
Stein RE, Anupindi SA, Baldassano RN. Inflammatory bowel disease. In: Kliegman RM, St. Geme JW, Blum NJ, eds, et al. Nelson Textbook of Pediatrics. 22nd ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2025:chap 382.
Velazco CS, McMahon L, Ostlie DJ. Inflammatory bowel disease. In: Holcomb GW, Murphy JP, St. Peter SD, eds. Holcomb and Ashcraft’s Pediatric Surgery. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 41.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
