شما بهدلیل کووید-۱۹ (COVID-19) در بیمارستان بستری بودهاید. این بیماری موجب عفونت در ریهها میشود و ممکن است باعث بروز مشکلاتی در اندامهای دیگر از جمله کلیهها، قلب و کبد گردد. در اغلب موارد این بیماری باعث عفونت تنفسی همراه با تب، سرفه و تنگینفس میشود. اکنون که به خانه بازمیگردید، دستورهای ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت (Health care provider) خود را برای مراقبت از خود در منزل دنبال کنید. از اطلاعات زیر بهعنوان یادآور استفاده نمایید.
زمانی که در بیمارستان بودید
در بیمارستان، تیم درمانی برای کمک به تنفس بهتر به شما خدمات درمانی ارائه کردند. ممکن است برای شما اکسیژن و مایعات وریدی (IV fluids) و مواد مغذی از طریق ورید تجویز شده باشد. ممکن است لولهگذاری و استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی (Ventilator) انجام شده باشد. اگر کلیههای شما دچار آسیب شده بودند، دیالیز (Dialysis) انجام دادهاید. همچنین ممکن است داروهایی برای کمک به بهبودی شما تجویز شده باشند.
وقتی بتوانید بهطور مستقل نفس بکشید و علائم شما بهبود یابد، ممکن است مدتی را در مرکز توانبخشی (Rehabilitation facility) برای بازیابی نیرو و توان قبل از بازگشت به خانه سپری کنید، یا مستقیماً به خانه بروید.
آنچه باید در منزل انتظار داشته باشید
پس از بازگشت به خانه، ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت همچنان به شما در مسیر بهبودی کمک خواهد کرد.
ممکن است حتی پس از ترخیص از بیمارستان، هنوز علائم کووید-۱۹ را داشته باشید:
- ممکن است در طول بهبودی نیاز به استفاده از اکسیژن در منزل داشته باشید.
- ممکن است سرفهای ماندگار داشته باشید که بهتدریج بهتر میشود.
- ممکن است کلیههای شما هنوز بهطور کامل بهبود نیافته باشند.
- ممکن است بهراحتی خسته شوید و زیاد بخوابید.
- ممکن است اشتها نداشته باشید یا نتوانید طعم و بوی غذا را احساس کنید.
- ممکن است احساس گیجی ذهنی یا اختلال حافظه داشته باشید.
- ممکن است احساس اضطراب، غم یا افسردگی داشته باشید.
- ممکن است علائم ناراحتکنندهٔ دیگری مانند سردرد، اسهال، درد مفاصل یا عضلات، تپش قلب یا اختلال خواب داشته باشید.
فرآیند بهبودی ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. برخی افراد ممکن است علائم طولانیمدت داشته باشند.
دستورهای ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت خود را دربارهٔ مراقبت از خود در منزل دنبال کنید. ممکن است این دستورها شامل موارد زیر باشند:
داروها
ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت ممکن است داروهایی برای کمک به بهبودی شما تجویز کند، مانند آنتیبیوتیکها (Antibiotics) یا رقیقکنندههای خون (Blood thinners). داروهای خود را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید و هیچ نوبتی را از دست ندهید.
تا زمانیکه پزشک اجازه نداده است، داروهای ضدسرفه یا سرماخوردگی مصرف نکنید. سرفه به بدن شما کمک میکند تا مخاط (Mucus) ریهها را خارج کند.
ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت به شما خواهد گفت که آیا میتوانید از استامینوفن (Acetaminophen) یا ایبوپروفن (Ibuprofen) برای کاهش درد استفاده کنید یا نه، و در صورت مجاز بودن، مقدار و دفعات مصرف را توضیح میدهد.
اکسیژنتراپی
ممکن است برای استفاده در منزل برای شما اکسیژن (Oxygen) تجویز شود. اکسیژن به بهبود تنفس کمک میکند.
- هرگز میزان جریان اکسیژن را بدون مشورت با پزشک یا درمانگر تنفسی تغییر ندهید.
- همیشه یک منبع پشتیبان اکسیژن در خانه یا هنگام خروج از منزل همراه داشته باشید.
- شماره تلفن تأمینکنندهٔ اکسیژن را همیشه نزد خود نگه دارید (برای مثال: ۰۹۱۲۱۲۳۴۵۶۷).
- یاد بگیرید چگونه اکسیژن را در منزل بهصورت ایمن استفاده کنید.
- هرگز در نزدیکی مخزن اکسیژن سیگار نکشید.
- اگر سیگار میکشید، اکنون زمان مناسبی برای ترک سیگار است. اجازه ندهید کسی در منزل شما سیگار بکشد.
تمرینات تنفسی
انجام تمرینات تنفسی روزانه میتواند به تقویت عضلات تنفسی و باز شدن راههای هوایی کمک کند. ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت ممکن است روش انجام این تمرینات را به شما آموزش دهد، مانند:
- اسپیرومتری انگیزشی (Incentive spirometry): ممکن است یک وسیلهٔ پلاستیکی شفاف به نام اسپیرومتر برای استفاده چندبار در روز در اختیار شما قرار گیرد. این دستگاه دستی دارای لولهٔ تنفسی و شاخص متحرک است. با تنفسهای عمیق و طولانی، شاخص را در سطح مشخصشده توسط پزشک نگه دارید.
- دم و بازدم ریتمیک همراه با سرفه: چند بار نفس عمیق بکشید و سپس سرفه کنید. این کار به خروج مخاط از ریهها کمک میکند.
- ضربهزدن به قفسه سینه (Chest tapping): در حالت درازکش، چند بار در روز بهآرامی روی قفسه سینه ضربه بزنید تا مخاط از ریهها خارج شود.
ممکن است انجام این تمرینات در ابتدا دشوار باشد، اما تمرین روزانه به شما کمک میکند تا عملکرد ریههای خود را سریعتر بازیابید.
تغذیه
برخی علائم ماندگار کووید-۱۹ مانند از بینرفتن حس بویایی و چشایی، تهوع یا خستگی ممکن است تمایل شما به خوردن غذا را کاهش دهند، اما تغذیهٔ سالم برای بهبودی بسیار مهم است. توصیههای زیر میتواند کمککننده باشد:
- سعی کنید بیشتر اوقات غذاهای سالمی که دوست دارید بخورید. هر زمان که میل به غذا داشتید، حتی خارج از زمان وعدههای معمول، غذا بخورید.
- در رژیم غذایی خود میوهها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات و مواد پروتئینی بگنجانید. در هر وعدهٔ غذایی یکی از منابع پروتئین (مانند توفو، حبوبات، پنیر، ماهی، مرغ یا گوشت کمچرب) مصرف کنید.
- برای لذت بیشتر از غذا، از ادویهها، سیر، زنجبیل، خردل، سرکه، ترشی، پیاز یا فلفل تند استفاده کنید.
- غذاهایی با بافت و دمای متفاوت امتحان کنید تا ببینید کدام برایتان خوشایندتر است.
- وعدههای غذایی کوچکتر و بیشتر در طول روز میل کنید.
- اگر نیاز به افزایش وزن دارید، پزشک ممکن است توصیه کند که غذاهایی مانند ماست پرچرب، پنیر، کره، شیر خشک، مغزها و کرهٔ مغزها، عسل، شربت و مربا به وعدههایتان اضافه کنید تا کالری بیشتری دریافت کنید.
- برای میانوعدهها از شیکها، اسموتیها، میوه و آبمیوهها استفاده کنید.
- ممکن است پزشک مکمل تغذیهای یا ویتامین نیز تجویز کند تا همهٔ مواد مغذی لازم را دریافت کنید.
اگر تنگینفس دارید و خوردن غذا برایتان سخت است:
- وعدههای غذایی کوچکتر و بیشتر در طول روز بخورید.
- غذاهای نرم انتخاب کنید که راحتتر جویده و بلعیده شوند.
- هنگام غذا خوردن عجله نکنید. لقمههای کوچک بخورید و بین لقمهها نفس بکشید.
- اگر پزشک اجازه داده است، مایعات زیاد بنوشید، اما پیش یا هنگام غذا، زیاد مایعات ننوشید تا احساس سیری زودرس نکنید.
مایعات مناسب شامل آب، آبمیوه یا چای کمرنگ هستند. روزانه حدود ۶ تا ۱۰ فنجان (۱/۵ تا ۲/۵ لیتر) بنوشید. از نوشیدنیهای الکلی خودداری کنید.
فعالیت بدنی
حتی اگر احساس خستگی میکنید، حرکت دادن بدن روزانه برای بازگشت نیرو ضروری است.
- طبق توصیهٔ پزشک خود فعالیت کنید.
- ممکن است در حالت درازکش روی شکم با بالش زیر سینه راحتتر نفس بکشید.
- در طول روز وضعیت بدن خود را تغییر دهید و تا حد ممکن بنشینید.
- هر روز چند بار در خانه کمی راه بروید — مثلاً روزی پنج بار، هر بار ۵ دقیقه. هر هفته بهتدریج مدت آن را افزایش دهید.
- اگر پالساکسیمتر (Pulse oximeter) دارید، از آن برای اندازهگیری ضربان قلب و سطح اکسیژن استفاده کنید. اگر اکسیژن پایین آمد، استراحت کنید. در صورت ادامهٔ افت اکسیژن، موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
سلامت روان
افرادی که بهدلیل کووید-۱۹ بستری شدهاند، اغلب طیف وسیعی از احساسات مانند اضطراب، افسردگی، غم، انزوا یا خشم را تجربه میکنند. برخی ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شوند.
بسیاری از اقداماتی که برای بهبودی انجام میدهید (مانند رژیم غذایی سالم، فعالیت منظم و خواب کافی) میتواند به حفظ نگرش مثبت کمک کند.
برای کاهش استرس میتوانید از تکنیکهای آرامسازی (Relaxation techniques) استفاده کنید، از جمله:
- مدیتیشن (Meditation)
- آرامسازی پیشروندهٔ عضلات (Progressive muscle relaxation)
- یوگای ملایم (Gentle yoga)
از انزوای اجتماعی بپرهیزید؛ با افراد مورد اعتماد از طریق تماس تلفنی، شبکههای اجتماعی یا تماس تصویری در ارتباط باشید و دربارهٔ احساسات خود صحبت کنید.
اگر احساس غم، اضطراب یا افسردگی بهگونهای است که:
- مانع مراقبت از خود میشود،
- خواب شما را مختل میکند،
- غیرقابلتحمل بهنظر میرسد،
- یا باعث تمایل به آسیبزدن به خود میشود،
فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
زمان تماس با پزشک
در صورت بازگشت علائم یا بدترشدن آنها، فوراً با اورژانس (۱۱۵) یا مرکز فوریتهای محلی تماس بگیرید، بهویژه اگر موارد زیر را مشاهده کردید:
- دشواری در تنفس
- درد یا فشار در قفسهٔ سینه
- ضعف یا بیحسی در اندام یا یک سمت صورت
- گیجی یا منگی
- تشنج (Seizures)
- تکلّم نامفهوم (Slurred speech)
- تغییر رنگ لبها یا صورت به آبی، خاکستری یا رنگپریده
- تورم پاها یا بازوها
- هر علامت شدید یا نگرانکنندهٔ دیگر
منابع
Centers for Disease Control and Prevention website. Respiratory virus guidance. Updated March 1, 2024. Accessed January 3, 2025.
Centers for Disease Control and Prevention website. Types of COVID-19 treatment. Updated December 20, 2024. Accessed January 3, 2025.
Fung M, Babik JM, Munger JS, Kaufman DA. COVID-19. In: Broaddus VC, Ernst JD, King TE, et al, eds. Murray and Nadel’s Textbook of Respiratory Medicine. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2022:chap 46a.
Gandhi RT, Neuzil KM. COVID-19 treatment and vaccination. In: Goldman L, Cooney K, eds. Goldman-Cecil Medicine. 27th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2024:chap 337.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
