شما برای درمان سرطان پستان (Breast cancer) تحت پرتودرمانی قرار دارید. در طول این درمان، بدن شما دچار تغییراتی میشود. آگاهی از آنچه در پیش است به شما کمک میکند تا برای این تغییرات آماده باشید.
آنچه باید در منزل انتظار داشته باشید
اگر پس از لامپکتومی (Lumpectomy) پرتودرمانی دریافت میکنید، ممکن است متوجه تغییراتی در ظاهر یا احساس پستان خود شوید. این تغییرات در اثر جراحی و پرتودرمانی ایجاد میشوند و شامل موارد زیر هستند:
- قرمزی، حساسیت، درد یا تورم در ناحیهٔ درمانشده که معمولاً حدود ۴ تا ۶ هفته پس از پایان درمان برطرف میشود.
- پوست پستان شما ممکن است حساستر شود.
- پوست و بافت پستان ممکن است بهمرور زمان ضخیمتر یا سفتتر شوند. ناحیهای که توده از آن برداشته شده ممکن است سختتر شود. بسیاری از این تغییرات ممکن است در طی ۶ تا ۱۲ ماه یا بیشتر ایجاد شوند.
- رنگ پوست پستان و نوک پستان (Nipple) ممکن است کمی تیرهتر شود.
- پس از درمان، پستان شما ممکن است بزرگتر یا متورمتر احساس شود یا گاهی پس از ماهها یا سالها کوچکتر بهنظر برسد. بسیاری از زنان هیچ تغییری در اندازهٔ پستان خود مشاهده نمیکنند.
- ممکن است برخی از این تغییرات مانند قرمزی یا تورم طی چند هفتهٔ اول پس از درمان بروز کنند؛ اما تغییرات در اندازه یا بافت پوست پستان ممکن است طی سالها ظاهر شوند.
مراقبت از پوست
در طول درمان و بلافاصله پس از آن، ممکن است پوست حساس شود. از ناحیهٔ درمانشده بهخوبی مراقبت کنید:
- فقط با آب ولرم پوست را بهآرامی بشویید. از مالش دادن خودداری کنید و پوست را با ضربهٔ ملایم خشک نمایید.
- از صابونهای معطر یا قوی و شوینده استفاده نکنید.
- مگر با توصیهٔ ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت (Health care provider) خود، از لوسیون، پماد، مواد آرایشی، پودر یا محصولات معطر در این ناحیه استفاده نکنید.
- ناحیهٔ درمانشده را از تابش مستقیم نور خورشید محافظت کنید و آن را با لباس و ضدآفتاب بپوشانید.
- پوست خود را نَخارانید و نمالید.
- اگر در پوست خود ترک، پوستهریزی یا زخم باز مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. از قرار دادن کیسهٔ یخ یا پد گرمکننده بهصورت مستقیم روی ناحیهٔ درمانشده خودداری کنید. لباسهای گشاد و قابلتنفس بپوشید.
همچنین از سوتین گشاد و بدون فنر استفاده کنید. اگر از پروتز پستان (Breast prosthesis) استفاده میکنید، در مورد نحوهٔ استفادهٔ آن با پزشک خود مشورت نمایید.
مراقبت از خود
در طول درمان لازم است بهاندازهٔ کافی بخوابید و بدن خود را هیدراته نگه دارید.
انجام ورزش حتی برای چند دقیقه در روز میتواند به کاهش خستگی کمک کرده و نتایج درمان را بهبود بخشد.
در طول پرتودرمانی باید پروتئین و کالری کافی مصرف کنید تا وزن خود را حفظ نمایید.
نکاتی برای آسانتر شدن غذا خوردن:
- غذاهایی را انتخاب کنید که به آنها علاقه دارید.
- از پزشک خود بپرسید آیا مکملهای غذایی مایع (Liquid supplements) برای شما مفید هستند یا خیر؛ این مکملها میتوانند به دریافت کالری کافی کمک کنند.
- اگر بلع قرص برایتان سخت است، میتوانید آن را خرد کرده و با بستنی یا غذای نرم دیگر مخلوط نمایید.
مراقبت از بازو و پیشگیری از تورم (لنف ادم – Lymphedema)
در صورت مشاهدهٔ علائم تورم (Edema) در بازوی سمت جراحیشده، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- احساس کشیدگی یا سفتی در بازو
- تنگتر شدن حلقهها در انگشتان
- ضعف در بازو
- درد، احساس سنگینی یا ناراحتی در بازو
- قرمزی، تورم یا نشانههای عفونت در بازو
از پزشک خود دربارهٔ تمرینهای فیزیکی مناسب برای حفظ دامنهٔ حرکتی بازو سؤال کنید.
خستگی پس از پرتودرمانی
برخی از بیماران ممکن است چند روز پس از شروع درمان احساس خستگی کنند. اگر چنین است:
- سعی نکنید در طول روز بیش از حد فعالیت کنید. احتمالاً نمیتوانید همهٔ کارهای روزمرهٔ خود را انجام دهید.
- خواب شبانهٔ کافی داشته باشید و در طول روز در صورت امکان استراحت کنید.
- انجام فعالیتهایی مانند پیادهروی، یوگا یا دوچرخهسواری سبک میتواند به کاهش خستگی کمک کند.
- در صورت نیاز چند هفته مرخصی از کار بگیرید یا ساعات کاری خود را کاهش دهید.
منابع (References)
National Cancer Institute website. Radiation therapy and you: support for people with cancer. Updated April 2021. Accessed October 16, 2024.
Zeman EM, Schreiber EC, Tepper JE. Basics of radiation therapy. In: Niederhuber JE, Armitage JO, Kastan MB, Doroshow JH, Tepper JE, eds. Abeloff’s Clinical Oncology. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 27.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
