شما تحت عمل جراحی برای ترمیم رباط آسیبدیدهای در زانوی خود به نام رباط متقاطع قدامی (Anterior cruciate ligament/ACL) قرار گرفتهاید. این مطلب به شما توضیح میدهد که پس از بازگشت به منزل، چگونه از خود مراقبت کنید.
زمانی که در بیمارستان بودید
شما تحت عمل جراحی بازسازی رباط متقاطع قدامی (ACL) قرار گرفتید. جراح در استخوانهای زانوی شما سوراخهایی (Sockets and tunnels) ایجاد کرد و رباط جدید را به استخوان متصل نمود. ممکن است همزمان جراحی دیگری برای ترمیم بافتهای دیگر زانوی شما نیز انجام شده باشد.
آنچه باید در منزل انتظار داشته باشید
ممکن است در روزهای نخست پس از بازگشت به خانه برای مراقبت از خود به کمک نیاز داشته باشید. بهتر است از همسر، یکی از دوستان یا همسایگان خود کمک بگیرید. مدت زمان بازگشت به کار میتواند از چند روز تا چند ماه متغیر باشد و به نوع شغل شما بستگی دارد. در اغلب موارد، بازگشت به سطح کامل فعالیت یا ورزشهای قبلی حدود ۴ تا ۶ ماه پس از جراحی امکانپذیر است.
فعالیت
جراح از شما خواهد خواست که در روزهای اول پس از بازگشت به منزل استراحت کنید. به شما توصیه خواهد شد که:
- پای خود را روی ۱ یا ۲ بالش قرار دهید. بالشها را زیر پا یا عضله ساق بگذارید تا به کاهش تورم کمک کند. این کار را در هفتهٔ اول پس از جراحی، روزی ۴ تا ۶ بار انجام دهید. بالش را پشت زانو قرار ندهید و زانو را صاف نگه دارید.
- مراقب باشید که پانسمان روی زانو خیس نشود.
- از کیسهٔ گرم یا پد حرارتی (Heating pad) استفاده نکنید.
ممکن است لازم باشد از جورابهای الاستیک مخصوص (Support stockings) برای پیشگیری از تشکیل لختهٔ خون (Blood clot) استفاده کنید. جراح همچنین تمرینهایی برای حرکت دادن پا، مچ و ساق پا به شما آموزش خواهد داد تا جریان خون حفظ شود و خطر تشکیل لخته کاهش یابد.
هنگام بازگشت به منزل باید از عصا (Crutches) استفاده کنید. معمولاً ۲ تا ۳ هفته پس از جراحی، در صورت تأیید جراح، میتوانید بدون عصا بر روی پای عملشده وزن بگذارید. اگر علاوه بر بازسازی رباط ACL، جراحی دیگری هم روی زانوی شما انجام شده باشد، ممکن است ۴ تا ۸ هفته طول بکشد تا استفادهٔ کامل از زانو بازگردد. از جراح خود بپرسید چه مدت باید از عصا استفاده کنید.
ممکن است لازم باشد از بریس زانو (Knee brace) مخصوص استفاده کنید. این بریس طوری تنظیم میشود که زانو فقط تا حد معینی در هر جهت حرکت کند. بههیچوجه تنظیمات بریس را خودتان تغییر ندهید. در چند هفتهٔ اول، هنگام راهرفتن با عصا، بریس معمولاً قفل است. میتوانید در صورت تأیید جراح، برای تمرین دامنهٔ حرکتی (Range of motion)، بریس را باز کنید.
از جراح یا فیزیوتراپیست خود بپرسید که آیا میتوانید بدون بریس بخوابید یا برای دوش گرفتن آن را باز کنید. وقتی بریس باز است، مراقب باشید زانو را بیش از حد مجاز حرکت ندهید. یاد بگیرید چگونه با وجود عصا یا بریس از پله بالا و پایین بروید.
فیزیوتراپی معمولاً ۱ تا ۲ هفته پس از جراحی آغاز میشود، اما میتوانید برخی از تمرینهای سادهٔ بعد از عمل را بلافاصله شروع کنید. مدت فیزیوتراپی ممکن است ۲ تا ۶ ماه طول بکشد. در این مدت باید فعالیت خود را محدود کنید تا زانو بهبود یابد. فیزیوتراپیست برنامهٔ تمرینی مخصوصی برای تقویت زانو و جلوگیری از آسیب مجدد به شما میدهد.
- فعال ماندن و تقویت عضلات پا به بهبودی سریعتر کمک میکند.
- بازگرداندن دامنهٔ حرکتی کامل زانو در اسرع وقت نیز بسیار مهم است.
مراقبت از زخم
شما با پانسمان و باند کشی (Elastic bandage) روی زانو به خانه خواهید رفت. تا زمانی که جراح اجازه نداده است، پانسمان و باند را باز نکنید و آنها را تمیز و خشک نگه دارید.
پس از برداشتن پانسمان، میتوانید دوباره دوش بگیرید.
- هنگام دوش گرفتن تا زمانی که بخیهها یا نوارهای استریاستریپ (Steri-Strips) برداشته نشدهاند، پای خود را با پلاستیک بپوشانید تا خیس نشود.
- بعد از آن، در صورت تأیید جراح، میتوانید برشهای جراحی را هنگام دوش گرفتن خیس کنید، ولی حتماً پس از شستوشو ناحیه را کاملاً خشک کنید.
اگر به هر دلیل نیاز به تعویض پانسمان داشتید، باند کشی را روی پانسمان جدید بپیچید. باند را شل بپیچید؛ از پایین ساق شروع کرده و تا بالای زانو ادامه دهید. آن را خیلی محکم نبندید. تا زمانی که جراح اجازه نداده، از باند کشی استفاده کنید.
درد
درد پس از آرتروسکوپی زانو طبیعی است و باید بهتدریج کاهش یابد.
جراح قبل از عمل برای شما داروی مسکن (Pain medicine) تجویز کرده است. آن را زودتر تهیه کنید تا هنگام نیاز در دسترس باشد. دارو را بهمحض شروع درد مصرف کنید تا درد شدید نشود.
ممکن است در حین جراحی، بلوک عصبی (Nerve block) دریافت کرده باشید تا عصبها درد را احساس نکنند. طبیعی است اگر پای شما پس از عمل بیحس باشد؛ این بیحسی ممکن است تا چند ساعت یا حتی یک روز ادامه یابد. حتی زمانی که بیحسی وجود دارد، داروی مسکن را مصرف کنید زیرا با از بین رفتن اثر بلوک، درد ممکن است بهسرعت بازگردد.
ایبوپروفن (Ibuprofen) یا داروهای مشابه نیز ممکن است به کاهش درد کمک کنند. از جراح یا پزشک خود بپرسید چه داروهایی را میتوانید همراه با داروی مسکن مصرف کنید.
در صورتی که از داروهای مخدر (Narcotic pain medicine) استفاده میکنید، رانندگی نکنید؛ زیرا ممکن است باعث خوابآلودگی و کاهش تمرکز شود.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید
با جراح خود تماس بگیرید اگر:
- خون از پانسمان نشت میکند و با فشار متوقف نمیشود.
- درد با مصرف دارو برطرف نمیشود.
- ساق پا دردناک یا متورم شده است.
- رنگ یا دمای پا و انگشتان غیرطبیعی است (تیرهتر از معمول یا سردتر).
- در محل برشها قرمزی، درد، تورم یا ترشحات زردرنگ مشاهده میکنید.
- دمای بدن شما بیش از ۳۸٫۳°سانتیگراد (۱۰۱°فارنهایت) است.
منابع (References)
Brotzman SB. Anterior cruciate ligament injuries. In: Giangarra CE, Manske RC, eds. Clinical Orthopaedic Rehabilitation: A Team Approach. 4th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2018:chap 47.
Hantes ME, Tsarouhas A. Anterior knee problems after anterior cruciate ligament reconstruction. In: Prodromos CC, ed. The Anterior Cruciate Ligament: Reconstruction and Basic Science. 2nd ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2018:chap 136.
Micheo WF, Sepulveda F, Sanchez LA, Amy E. Anterior cruciate ligament sprain. In: Frontera WR, Silver JK, Rizzo TD Jr, eds. Essentials of Physical Medicine and Rehabilitation. 4th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2019:chap 63.
Miller RH, Azar FM. Knee injuries. In: Azar FM, Beaty JH, eds. Campbell’s Operative Orthopaedics. 14th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2021:chap 45.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
