برداشت طحال در کودکان (Spleen removal – child) – آموزش حین ترخیص
فرزند شما تحت عمل جراحی برای برداشتن طحال (Spleen removal/Splenectomy) قرار گرفته است. اکنون که به خانه بازمیگردد، لازم است دستورهای جراح را دربارهٔ مراقبت از فرزندتان در منزل بهدقت دنبال کنید. از اطلاعات زیر بهعنوان یادآور استفاده نمایید.
زمانی که فرزند شما در بیمارستان بود
طحال فرزندتان پس از بیهوشی عمومی (General anesthesia – خواب و بدون احساس درد) برداشته شد.
- اگر عمل بهصورت باز (Open surgery) انجام شده باشد، جراح یک برش (Incision) در شکم کودک ایجاد کرده است.
- اگر عمل بهصورت لاپاراسکوپیک (Laparoscopic surgery) انجام شده باشد، جراح ۳ تا ۴ برش کوچک در شکم کودک ایجاد کرده است.
آنچه باید در منزل انتظار داشته باشید
بیشتر کودکان پس از برداشت طحال بهسرعت بهبود مییابند. بهبودی پس از جراحی لاپاراسکوپیک معمولاً سریعتر از جراحی باز است.
ممکن است کودک شما برخی از علائم زیر را داشته باشد که باید بهتدریج برطرف شوند:
- درد اطراف برشها برای چند روز
- گلودرد بهدلیل لولهٔ تنفسی — مکیدن یخ یا غرغره کردن (اگر کودک بهاندازهٔ کافی بزرگ است) میتواند گلو را تسکین دهد
- کبودی، قرمزی پوست یا درد در اطراف محل برشها
- مشکل در نفس عمیق کشیدن
اگر طحال کودک بهدلیل اختلالات خونی یا لنفوم (Lymphoma) برداشته شده است، ممکن است کودک به درمانهای بیشتری بسته به نوع بیماری نیاز داشته باشد.
فعالیت
هنگام بلند کردن نوزاد، تا ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی باید از سر و باسن او بهصورت همزمان حمایت کنید.
کودکان نوپا و بزرگتر معمولاً هنگام خستگی خود فعالیت را متوقف میکنند؛ اگر خسته به نظر میرسند، آنها را مجبور به ادامه نکنید.
جراح به شما خواهد گفت چه زمانی کودک میتواند به مدرسه یا مهدکودک بازگردد؛ این زمان ممکن است حدود ۱ تا ۲ هفته پس از جراحی باشد.
محدودیتهای فعالیت کودک به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع جراحی (باز یا لاپاراسکوپیک)
- سن کودک
- دلیل انجام عمل
دربارهٔ دستورالعملها و محدودیتهای فعالیت بلندمدت با ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت کودک مشورت کنید.
بهطور کلی، راه رفتن و بالا رفتن از پلهها بلامانع است.
میتوانید برای کاهش درد، استامینوفن (Acetaminophen) به کودک بدهید. در صورت نیاز، جراح ممکن است داروهای ضد درد دیگری نیز برای مصرف در منزل تجویز کرده باشد.
مراقبت از زخم
جراح به شما خواهد گفت چه زمانی میتوانید پانسمانهای کودک را بردارید. محل برشها را طبق دستور تمیز و خشک نگه دارید و فقط در صورت توصیهٔ جراح بشویید.
برای حمام، میتوانید پانسمانها را بردارید تا کودک دوش بگیرد. اگر از نوار چسب مخصوص (Steri-strips) یا چسب جراحی (Surgical glue) برای بستن زخم استفاده شده است:
- در هفتهٔ اول پس از جراحی، محل برش را هنگام دوش گرفتن با پلاستیک بپوشانید.
- سعی نکنید چسب یا نوار را پاک کنید؛ این مواد معمولاً طی حدود یک هفته خودبهخود جدا میشوند.
کودک نباید در وان یا جکوزی بنشیند یا شنا کند تا زمانی که جراح اجازه دهد.
پیشگیری از عفونتها
بیشتر افراد بدون طحال نیز میتوانند زندگی فعال و طبیعی داشته باشند، اما همیشه خطر عفونت وجود دارد، زیرا طحال بخشی از سیستم ایمنی بدن است که به مبارزه با برخی عفونتها کمک میکند.
کودک بدون طحال بیشتر در معرض خطر برخی عفونتهاست:
- خطر عفونت در دو سال اول پس از جراحی یا تا زمانی که کودک ۵ یا ۶ ساله شود، بیشترین میزان را دارد.
- همیشه اگر کودک تب، گلودرد، سردرد، درد شکم یا اسهال داشت، یا دچار زخمی با پوست باز شد، به پزشک اطلاع دهید. بیشتر این موارد خفیفاند، اما گاهی میتوانند به عفونتهای جدی منجر شوند.
- در هفتهٔ اول پس از جراحی، هر روز دمای بدن کودک را اندازه بگیرید.
از ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت کودک بپرسید که آیا باید (یا قبلاً دریافت کرده است) واکسنهای زیر را:
- پنوموکوکی (Pneumococcal)
- مننگوکوکی (Meningococcal)
- هموفیلوس (Haemophilus)
- واکسن آنفلوآنزا (Flu shot) — هر سال
- واکسن کووید-۱۹ (COVID-19)
ممکن است کودک نیاز داشته باشد روزانه آنتیبیوتیک مصرف کند. اگر دارو باعث بروز مشکل شد، با پزشک مشورت کنید و هرگز بدون نظر او دارو را قطع نکنید.
برای پیشگیری از عفونتها در کودک:
- به کودک بیاموزید دستهای خود را مرتب با آب و صابون بشوید و سایر اعضای خانواده نیز همین کار را انجام دهند.
- در صورت گزش حیوانات (بهویژه سگ)، بلافاصله کودک را برای درمان ببرید.
- اگر قصد سفر خارجی دارید، پزشک را مطلع کنید تا دربارهٔ داروهای پیشگیرانهٔ مالاریا یا آنتیبیوتیک اضافی راهنمایی کند و مطمئن شود واکسنها بهروز هستند.
- همیشه به تمام ارائهدهندگان مراقبت سلامت (دندانپزشک، پزشک، پرستار و دیگران) اطلاع دهید که کودک بدون طحال است.
- دربارهٔ تهیهٔ دستبند هشدار پزشکی برای کودک که نشان دهد طحال ندارد با پزشک مشورت کنید.
مراقبتهای دیگر
پس از جراحی، بیشتر نوزادان و شیرخواران (کمتر از ۱۲ تا ۱۵ ماه) میتوانند هر مقدار شیر مادر یا شیر خشک که بخواهند مصرف کنند. با این حال، ابتدا از پزشک کودک بپرسید که آیا این مقدار مناسب است یا خیر. پزشک ممکن است روشهایی برای افزایش کالری شیر خشک توصیه کند.
برای کودکان بزرگتر، رژیم غذایی معمول و سالم کافی است. پزشک شما در صورت نیاز، توصیههایی دربارهٔ تغییرات غذایی خواهد داد.
زمان تماس با پزشک
در موارد زیر با جراح یا پزشک کودک تماس بگیرید:
- دمای بدن کودک ۳۸٫۳°سانتیگراد (101°F) یا بیشتر است.
- زخمهای جراحی خونریزی دارند، قرمز یا گرم هستند یا ترشح ضخیم زرد، سبز یا شیریرنگ دارند.
- درد کودک با داروهای مسکن کنترل نمیشود.
- کودک در تنفس مشکل دارد.
- کودک سرفهای دارد که برطرف نمیشود.
- کودک نمیتواند بخورد یا بنوشد.
- کودک بیحال، کماشتها یا بیمار بهنظر میرسد.
منابع (References)
Remiker AS, Brandow AM. Hyposplenism, splenic trauma, and splenectomy. In: Kliegman RM, St. Geme JW, Blum NJ, et al, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 22nd ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 536.
Rescorla FJ, Vandewalle RJ. Splenic conditions. In: Holcomb GW, Murphy JP, St. Peter SD, eds. Holcomb and Ashcraft’s Pediatric Surgery. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 47.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
